119

Son Anayasa Değişiklikleri Işığında Finlandiya Hükümet Sistemi

Parlamentoya sunulan teklifler de öncelikle komisyonlarda görüşülür

ve sonrasında parlamento tarafından oylanır. Olağan olduğu üzere,

bütçeyi görüşmek ve kabul etmek yetkisi de parlamentoya aittir.

Anayasa’nın 94. maddesine göre Finlandiya mevzuatında değişik-

lik meydana getiren veya önemli nitelikte olan yahut anayasa uyarınca

parlamentonun onayını gerektirecek anlaşmalar ile diğer uluslararası

yükümlülüklerin parlamento tarafından kabul edilmesi gerekmek-

tedir. Ayrıca söz konusu yükümlülüklerin iptali için de parlamento

kararı gerekmektedir.

Bu bağlamda anlaşmalar ve diğer uluslarara-

sı yükümlülüklerin hükümlerinin yasamaya ilişkin olmaları halinde,

yürürlüğe girebilmeleri ancak bir kanunla olur. Bunun dışındaki ulus-

lararası yükümlülükler ise kararname ile yürürlüğe konur (m. 95)

b. Hükümeti Denetlemek

Finlandiya Anayasası, yasama ve yürütme arasındaki karşılıklı

etkileşim araçlarından biri konumundaki hükümeti denetleme yolla-

rını parlamenter sistemlerin çoğunda görülen yollar ile paralel şekil-

de düzenlemektedir. Bu konuda dikkati çeken ilk madde Anayasanın

“gensoru” olarak çevirebileceğimiz “

älikysymys-

interpellation

” baş-

lıklı 43. maddesidir. Nitekim bu maddeye göre en az yirmi milletvekili

önerge vererek hükümet ya da bir bakan aleyhine gensoru mekaniz-

masını başlatabilir. Diğer taraftan hükümet, ülkenin yönetimi ya da

uluslararası ilişkilerle ilgili parlamentoya açıklamada bulunabilir ya

da rapor sunabilir. Hükümetin böyle bir beyanda bulunmasının ar-

Anayasanın 86. maddesi uyarınca bütçenin değişmesi için meşru sebeplerin olma-

sı halinde hükümetin ek bütçe için parlamentoya teklif verebileceğini belirtelim.

Aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca uluslararası yükümlülüklerin kabulü ya da

iptaline ilişkin kararlar oy çoğunluğuyla alınırken teklifin anayasayı ilgilendirme-

si, ulusal sınırları değiştirmesi, Finlandiya’nın egemenliği için önem arz edecek

şekilde, Avrupa Birliği’ne veya uluslararası bir kurum ya da organa yetki devri ile

ilgili olması durumunda kabul kararı en azından üçte iki oy çoğunluğuyla alın-

mak zorundadır.

Aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca uluslararası yükümlülüğün yürürlüğe gir-

mesine yönelik olarak hükümetin parlamentoya sunacağı teklifin görüşülmesi

olağan kanunların kabulü usulündeki gibidir. Ancak teklifin anayasayı ilgilendir-

mesi, ulusal sınırları değiştirmesi, Finlandiya’nın egemenliği için önem arz edecek

şekilde, Avrupa Birliği’ne veya uluslararası bir kurum ya da organa yetki devri

ile ilgili olması durumunda teklif askıda tutulmaksızın görüşülecektir ve kabul

kararı en azından üçte iki oy çoğunluğuyla alınmak zorundadır.