119

“Tek Başlı Parlamentarizm” Kavramının Doğuşu: Güney Afrika’nın Hükümet Sistemi

2. Kabine

Kabine, Kabine’nin başı sıfatıyla Devlet Başkanı, Devlet Başkanı

Yardımcısı ve Bakanlardan oluşur. Devlet Başkanı, Devlet Başkanı Yar-

dımcısı ve Bakanları atama, görev ve yetkilerini belirleme ve görevden

alma yetkisine sahiptir. Devlet Başkanı, Devlet Başkanı Yardımcısı’nı

Milli Meclis üyeleri arasından seçer; Milli Meclis üyeleri arasından is-

tediği sayıda Bakan tayin edebilir, ancak Milli Meclis dışından en fazla

iki Bakan tayin edebilir. Devlet Başkanı Kabine üyelerinden birini hü-

kümetin Milli Meclis’teki faaliyetlerini yürütmekle yetkili temsilcisi

olarak seçer (m. 91).

Kabine üyeleri kullandıkları yetkiler ve yürüttükleri görevlerle

ilgili hem bireysel hem kolektif olarak Parlamento’ya karşı sorumlu-

dur (m. 92/2). Kabine üyeleri kendi yetki alanlarına giren konularda

Parlamento’yu düzenli olarak bilgilendirmekle yükümlüdür (92/3).

Devlet Başkanı, Kabine üyelerine yardımcı olmak üzere, Milli

Meclis üyeleri arasından istediği sayıda Bakan Yardımcısı atayabilir;

meclis dışından atanacak Bakan Yardımcılarının sayısı ikiyi geçemez

(m. 93/1). Meclis dışından atanan Bakan Yardımcıları Parlamento’ya

karşı sorumludur (93/2).

Milli Meclis seçimlerinin yapılması halinde Kabine, Devlet Baş-

kanı Yardımcısı, Bakanlar ve Bakan Yardımcıları bir sonraki Meclis

tarafından seçilen Devlet Başkanı’nın görevi devralmasına kadar yet-

kilerini kullanmaya devam ederler (m. 94).

3. Gensoru: Hükümetin Siyasi Sorumluluğu

Milli Meclis üye tamsayısının salt çoğunluğu Devlet Başkanı dı-

şında Kabine hakkında verilen gensoruyu kabul ederse Devlet Başka-

nı Kabine’yi yeniden oluşturmak zorundadır. Aynı çoğunluk, Devlet

Başkanı hakkında verilen gensoruyu kabul ederse Devlet Başkanı,

Kabine’nin diğer üyeleri ve Bakan Yardımcıları istifa etmek zorunda-

dır (m. 102).

C. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ

Anayasanın 1. maddesi ile anayasanın değiştirilmesini düzen-

leyen madde Milli Meclis üyelerinin en az % 75’i ve Milli Eyaletler

Bu hüküm, 2001 tarihli 6. Anayasa Değişikliği Kanunu’nun 7. maddesiyle değişti-

rilmiştir.