119

TBB Dergisi 2015 (119)

Faruk TURİNAY

Konseyi’nde en az altı eyaletin oyuyla kabul edilen bir kanunla değişti-

rilebilir (m. 74/1). Temel hak ve hürriyetlerin düzenlendiği 2. Bölüm ise

ancak Milli Meclis üyelerinin üçte ikisi ve Milli Eyaletler Konseyi’nde

en az altı eyaletin oyuyla kabul edilen bir kanunla değiştirilebilir (m.

74/2). Anayasanın diğer hükümleri, Milli Meclis üyelerinin üçte ikisi-

nin kabul etmesiyle değiştirilebilir; meğerki Milli Eyaletler Konseyi’ni

ya da eyaletlerin durumunu etkilemesin. Bu son hal söz konusu ise

anayasa yine Milli Eyaletler Konseyi’nde en az altı eyaletin oyuyla ka-

bul edilen bir kanunla değiştirilebilir (m. 74/3).

Milli Meclis ve gerekli olduğu durumlarda Milli Eyalet-

ler Konseyi’nin kabul ettiği anayasa değişikliği teklifleri Devlet

Başkanı’nın onayına sunulur.

III.DEĞERLENDİRME

Güney Afrika’nın hükümet sisteminin belirlenmesi, bu konuda

doktrinde uzun süredir yerleşmiş olan başkanlık rejimi - parlamenter

rejim ayrımının yeniden ele alınmasını gerektirmektedir.

A. BAŞLANGICA DÖNÜŞ: BAŞKANLIK SİSTEM İLE

PARLAMENTARİZM NASIL AYRILIR?

Demokratik hükümet sistemlerinde, birbirini dışlayan ve iki ku-

tup olarak görülen temel tipler olarak parlamenter rejim ve başkanlık

rejiminin birbirinden ayrıldığı bazı temel noktalar konusunda görüş

birliğinin olduğu söylenebilir.

Tali özellikler bir kenara bırakılırsa,

bu noktalar,

a) Yürütme organının yapısı: tek başlı (monist) ya da iki başlı (düa-

list) olması,

[

monocéphalisme

veya

bicéphalisme

Giovanni Sartori, Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği: Yapılar, Özendiriciler ve

Sonuçlar Üzerine Bir İnceleme, çev. Ergun Özbudun, Yetkin Yayınları, Ankara,

1997, s.113.

Matthew Soberg Shugart - John M. Carey, Presidents and Assemblies: Constitu-

tional Design and Electoral Dynamics, Cambridge University Press, Cambridge,

1992, s. 19; Mehmet Turhan, Hükümet Sistemleri, 2. Baskı, Gündoğan Yayınları,

Ankara, 1993, s.56; Kemal Gözler, Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, Cilt 1, Ekin

Kitabevi Yayınları, Bursa, 2011, s.566; Erdoğan Teziç, Anayasa Hukuku, 13. Bası,

Beta Yayınları, İstanbul, 2009, s. 421, s.445; Sartori, Karşılaştırmalı Anayasa Mü-

hendisliği, op.cit., s.115; Ergun Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, 8. Baskı, Yetkin

Yayınları, Ankara, 2005, s.305.