TBB Dergisi 120.Sayı

TBB Dergisi 2015 (120)

Peri URAN

125

dinleyeceğine ve düşüneceğine karar verebiliyor ve düzenli propoganda kam-

panyalarıyla kamuoyunu ‘sevk ve idare’ edebiliyorsa, sistemin işleyişine iliş-

kin standart görüş (basının özgür olduğu görüşü) gerçeklikle hiç bağdaşmıyor

demektir.

”

106

biçimindeki değerlendirmesi oldukça çarpıcıdır. Çağdaş

demokratik rejimlerde basın özgürlüğünün gerçekleşebilmesi için,

devletin tamamen tarafsız kalması yeterli görülmemekte, ondan aynı

zamanda aktif önlemler alması da beklenmektedir.

107

Anayasa’nın

28/2 maddesi gereği, devletin basın özgürlüğü karşısında fiili bir en-

gel olan tekelleşme konusunda tedbirler almak, düzenlemeler yapmak

yükümlülüğü bulunmaktadır.

108

Anayasa Mahkemesi bir kararında

“

Basın özgürlüğü, kamu güçleri karşısında olduğu kadar özel güçlere karşı da

korunmalıdır. Bu bağlamda, medya tekelinin oluşmasına karşı gerçek sınırla-

malar koymak, medyanın çoğulculuğunu koruyucu önlemler almak Devlet’e

düşen bir ödevdir. Bağımsız ve yansız yayıncılığın sürdürülebilmesi için alı-

nacak önlemler de bu ödev kapsamındadır.

Sosyal görevini yerine getirebilmesi için basın özgürlüğü ile donatılan

medyanın sorumluluk bilinciyle hareket etmesi gereklidir. Tekelleşerek, so-

rumluluk bilincinden uzaklaşacak bir medya, her sorumsuz güç gibi er geç

amacından sapabilecek ve toplum yaşamını, ulusal güvenliği tehlikeye sokan

bir güç durumuna gelebilecektir. Bunu önlemek de Devlet’in görevidir

.” biçi-

mindeki değerlendirmesiyle bu tekelleşmenin yaratabileceği tehlikeye

değinirken

109

başka bir kararında devletin basın özgürlüğüne ilişkin

tedbirleri alma yükümlülüğünün altını çizmektedir: “

….Basın, geniş

haber alma ve iletişim sistemleri, ileri baskı teknikleri, yaygın ve hızlı dağıtım

ağı ile büyük bir alanda ve bütünlük içinde faaliyet göstermektedir. Böyle bir

faaliyet ise, önemli bir mali ve ekonomik kaynak ihtiyacını yaratmaktadır. Bu

106

Edward S. Herman &Noam Chomsky, Medya Halka Nasıl Evet Dedirtir, Minerya

Yayınları, İstanbul, 1999, s. 9-10.

107

Türkan Yalçın Sancar, Türklüğü, Cumhuriyeti, Meclisi, Hükümeti, Adliyeyi, Ba-

kanlıkları, Devletin Askeri ve Emniyet Muhafaza Kuvvetlerini Alenen Tahkir ve

Tezyif Suçları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2. Basım, 2006, s. 198.

108

Anayasa Mahkemesi, TRT Kurumu’na ilişkin verici tesislerinin PTT Yönetimi’ne

devriyle ilgili 3517 sayılı Yasa’nın iptali istemiyle açılan dava sonunda verdiği

kararında, radyo ve televizyon yayıncılığında tekelleşmenin önlenmesinin bü-

yük önem taşıdığını, tekelleşmenin önlenmesinin amacının, bağımsız ve yansız

yayıncılığı sağlamak olduğunu, bağımsız ve yansız yayıncılığın eşitlikçi, dengeli,

doğru ve çoğulcu yayın anlayışının, dolayısıyla kamu hizmeti niteliğinin olmazsa

olmaz koşulu olduğunu belirtmektedir. Bu yönde bkz. E.1989/9, K.1990/8, K.T.

18.05.1990.

109

AYM, E. 2002/100, K. 2004/109, K.T. 21.9.2004.