176 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Ali ALTINTAŞ
175
Protokol sıradüzeninde yaşanan tartışmalar ülkemize özgü değil-
dir. 19. yüzyıl başına kadar elçiler, kendi hükümdarlarını temsil ettik-
leri yabancı saraylarda diğer elçilerin önüne geçmek, kral ve kraliçelere
mümkün olduğu kadar yakın mesafede yer almak için diğer elçilerle
itişip kakışmakta beis görmedikleri gibi öncelik iddiasıyla birbirleriyle
yumruklaşmaya kadar gitmişlerdir.
8
30 Eylül 1661 günü Fransız ve İspanyol elçileri, Londra Kalesi’nin
bulunduğu iskeleden Londra’ya yeni atanan İsveç elçisini almak üzere
arabalarını göndermişti. Ancak İsveç elçisi, İngiltere Kralı tarafından
gönderilen arabaya binmiş ve hareket etmişti. Fransız elçisinin gay-
retkeş arabacısının İspanyol elçisinin arabasından önce İsveç elçisinin
arabasının arkasına takılması (İspanyol elçisinden önce gelmesi), İs-
panyol elçisinin arabacısı tarafından İspanya Kralı’na ağır bir haka-
ret olarak yorumlanmıştı. Bu olay üzerine elçilik arabalarını koruyan
150’şer asker birbirine girmiş ve bir arabacı öldürülmüştü. Bu olaylar,
Fransa Kralı XIV. Louis’nin İspanya ile diplomatik ilişkilerini kesme-
sine yol açtığı gibi İspanyol elçisinin bu protokol ihlâli nedeniyle ce-
zalandırılmaması ve Fransa’dan resmen özür dilenmemesi halinde
İspanya’ya savaş açmakla tehdit etmesine neden olmuştu.
9
1768 yılın-
da, Londra’da İngiliz Kralı’nın sarayında verilen bir baloda, Fransız ve
Rus elçilerinin oturmadaki öncelik konusunda tartışmaya girmeleri,
sorunu düelloya kadar götürmelerine ve iki ülkeyi savaş olasılığı ile
karşı karşıya bırakmalarına yol açmıştı.
10
Yargı erki, yasama ve yürütme erklerinden bağımsız fakat dev-
letten bağımsız değildir. Anayasa ile bağlıdır ve bu anayasa ile ku-
rulan teşkilat içinde yer almaktadır. Protokol ise sadece yürütme erki
ile ilgili bir düzenleme ve faaliyet olmayıp devletin diğer erklerini de
kapsayan bir olgudur. Nitekim yasama da yürütmeden bağımsızdır
ama yasama gücünü temsil edenler yani milletvekilleri de protokolde
yerlerini alırlar. Yargı mensupları da birtakım toplantılara ve törenlere
katılmak, yazışmalar yapmak, temaslarda bulunmak durumunda ol-
duklarına göre yargının protokolden soyutlanması hukuken ve sosyal
bakımdan söz konusu değildir.
11
8
Kerim Gürel, Protokol Bilgileri, Milliyet Yayınları, İstanbul, 1986, s. 9.
9
Mehmet Altınöz ve Hasan Tutar, Protokol Bilgisi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara,
Ekim 2005, s. 11, Gürel, s.10.
10
Alptekin Ünlütürk, Sosyal Davranış Kuralları ve Protokol, Dost Kitabevi, Ankara,
2002,
s.14.
11
Uğur İ. Hakkıoğlu, “Yargı ve Protokol”,
Yargıtay Dergisi
, C. 28, S. 1-2 (Ocak –
Nisan 2002), ss. 39-60, s. 43-44.