TBB Dergisi 120.Sayı

26 / 617

TBB Dergisi 2015 (120) Mahmut GÖKPINAR 25
ifadesidir.87 Dolayısıyla özgürlük, hukuk öncesi bir durumu, hukuk
tarafından düzenlenmemiş bir serbest durumu ifade eder. Başka bir
ifadeyle, yasaklanmamış davranış biçimleri, özgürlük sayılır.88 Kişinin
herhangi bir zorlamaya maruz kalmaması anlamında özgürlük, onun
izleyeceği amaçlarla ilgili mülahazalardan da bağımsız olarak bizatihi
bir değerdir.89 Hemen her rejimin kendine özgü bir özgürlük anlayışı,
hattâ bir bakıma felsefesi vardır ve tek tek kişilerin özgürlükleriyle,
toplumsal yaşamın gereklerini bağdaştırmak ister. “Şunu yapabilirsin,
şu alanda özgürsün” gibi ortaya koydukları ilkeler ile aslında kişilerin
hareket alanının sınırları çizilir. Bu noktada da nelerin yasak, nelerin
özgürlük alanı içinde olduğunun tespiti önem kazanmaktadır. Her in-
sanın istediği gibi düşünüp, hareket edebileceği bir alan vardır; o da
kendi dünyasıdır. Bu dünya ne kadar geniş ise o kadar özgürlükçü bir
rejim içinde yaşanıyor demekken alan, ne kadar dar ve sınırlıysa o de-
rece otoriter bir rejimde yaşanıyordur. Bu alan siyasal rejim tarafından
tümüyle ortadan kaldırılmışsa totaliter bir rejimin iş başında olduğu
sonucuna varılır.90
Diğer taraftan özgürlüğün esasını oluşturan, serbestlik başka bir
ifadeyle zorlamaya tâbi olmadan dilediği gibi davranma olgusunu da
net bir şekilde tanımlamak mümkün değildir. Özgürlüğe temel olan
serbestliğin ölçüsü, 1789 tarihli İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi’nde 91
yer alan ve uzun bir süre geçerliliğini sürdüren bir tanımlamada şöyle
belirlenmiştir: “Özgürlük, başkasına zarar vermeden her şeyi yapabil-
me gücüdür; bundan ötürü her insanın doğal haklarının kullanılma-
sının sınırı; toplumun diğer üyelerine aynı haktan yararlanmayı sağ-
layan sınırdır; bu sınırlar ancak yasa ile belirtilebilir. Yasa ise yalnız
toplum için zararlı hareketleri yasaklayabilir…” Ancak bu tanımda
ortaya konan ölçü tartışmalıdır. Adı geçen, “başkasına zarar verme-
mek” ne demektir? Zarar kavramı toplum ve kişiye göre değişebilir.
Yoksulluk içinde yaşayan bir insan sırf başkalarına zarar vermeyen so-
kaklarda dolaşmak gibi fiilleri gerçekleştirdiği için özgür sayılabilecek
midir? Yine Bildiri’ye göre, yasa sadece toplum için zararlı olan şeyleri
87 Tunaya, s. 187.
88 Atalay, s. 437.
89 Erdoğan, Yaklaşım, s. 8.
90 Tunaya, s. 188.
91