28 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Mahmut GÖKPINAR
27
lere paralel olarak değişmekte, bu değişim de yargısal uygulama ile
şekillenmektedir.
97
İnsan hakları çeşitli şekillerde sınıflandırılsa da
aslında hep aynı amaca yönelmişlerdir ki o da insan onurunun ko-
runmasıdır.
98
Aynı zamanda, insan hakları için düşünsel anlamda
bir başlangıç noktası olduğu da kabul edilen insan onuru, insan kişi-
liğinin içeriğini oluşturmaktadır.
99
Gerçekten de insan hakları, çeşit-
li şekillerde de belirtildiği gibi, dil, din, ırk, cinsiyet vb. hiçbir ayrım
gözetilmeksizin, bütün bireylerin yalnızca insan olmalarından dolayı,
insanlık onurunun gereği olarak sahip olmaları gereken hakları ifade
etmektedir. İşte bu noktada insan onurunun anlamının ve insan hak-
ları ile ilgisinin ortaya konup belirlenmesi gerekmektedir.
Sözlükler dikkate alındığında, onur sözcüğünün birbiriyle ilişkili
bir şekilde iki anlamda kullanıldığı görülmektedir. Birinci anlamda
onur, insanın kendisine duyduğu saygıyı ifade ederken; ikinci anlam-
da, yine gurur merkezli olarak bir insana başkalarının gösterdiği say-
gının nedeni olan kişisel değere, gurur ve şerefe işaret edilmektedir.
100
Başka bir ifadeyle, bir insanın genel olarak saygı hakkına sahip olma
durumu ve nedenini açıklamaktadır.
101
Bütün insan hakları, insan onurunun hayata geçmesi için gerekli
görülmüştür ve insan onurundan kaynaklanmışlardır.
102
Bu anlamda
insan onuru, insan hakları kavramının öncüsü ve temelidir.
103
İnsan
onuru, hak ve özgürlükler aracılığıyla kendisini gerçekleştireceğinden
korunması, hak ve özgürlüklerin anayasal olarak tanınmasıyla ger-
97
Gören, Kişiliğin Korunması, s. 171.
98
Bulut, Sosyal Haklar, s.11; Uygun, Demokrasi, s. 6.
99
Caniklioğlu, s. 471.
100
TDK Türkçe Sözlük C: II, s. 1111.
101
Bahçeci, s. 190.; Aslında her iki anlamda da onur, çok değerli kılınmış bir şeyin
özelliği olarak karşımıza çıkmakta olup burada değerli kılınan şey insan; ona de-
ğer kazandıran özellik de, onurdur. Nihat Bulut, “Eski Yunan’dan Aydınlanma
Çağına İnsan Onuru Kavramının Gelişimine Genel Bir Bakış”
EÜHFD
, C.XII, Sy.3-
4, s. 1.; Böylelikle insan onuru kavramı, insan varlığının saygıya hak kazandığı
statü olmaktadır. Bu öyle bir statüdür ki, ilk ve düzenlenmiş sayılan statüdür.
Lebech Mette, “What is Hıman Dignity”, Maynooth Philosophical, 2004, s. 59 dan
nakleden, Bahçeci, s. 190.
102
Zafer Gören, “Avrupa Birliği Temel Haklar Şartının Ana İlkesi: Dokunulmaz İn-
san Onuru”, İTÜSBD, Yıl:6, Sy.12, 2007/2, s. 21.
103
İlyas Doğan, “Alman Öğretisinde İnsan Onuru ve Güncel Sorunlar Hakkında Kısa
Bir Bakış”, SÜHFD, C.13, Sy.2,2005, s. 53.