TBB Dergisi 120.Sayı

32 / 617

TBB Dergisi 2015 (120) Mahmut GÖKPINAR 31
Avrupa Temel Haklar Sözleşmesi’nin birinci bölümü, “İnsan Onu-
ru” başlığı altında “insan onurunun dokunulmazlığı” vurgulanarak
ile başlamakta hayat hakkı, bedensel ve ruhsal dokunulmazlık hakkı,
işkence, insanlık dışı, aşağılayıcı davranış ile kölelik yasağına yer ver-
mektedir.129 Benzer şekilde 1982 Anayasa’mızın 25, 26, 28 ve Alman
Anayasası’nın 5. maddesinde düzenlenmiş olan düşünceyi açıklama,
basın ve özellikle haberleşme (serbest ve olabildiğince kapsamlı haber
alması insanın temel ihtiyaçlarından olduğu için) özgürlüğü, insan
onurunun dokunulmazlığından kaynaklanan haklardır.130
Öğretide insan onurundan kaynaklanan bütün temel hakların,
dokunulamayan bir insan hakkı ya da insan onuru çekirdeğine sa-
hip olduğu belirtilmektedir. Buna göre, örneğin, insan onurundan
kaynaklanan yargısal temel haklar, olağanüstü hallerde dahi askıya
alınamamalıdır.131 İnsan onuru devlet ilişkisinde, devletin 3 temel gö-
revi olarak belirtilen, iç ve dış barışı güvence altına almak, özgürlüğü
teminat altına almak ve sosyal dengeyi kurmaya çalışmak, ancak ve
ancak her bir insanın, onurunun gözetilmesi, dokunulmazlığının sağ-
lanması ve korunmasıyla amacına uygun bir şekilde yerine getirilir.132
Devlet bireyin, vücut tamlığına ve kişisel dünyasına saygı göstermeli;
sosyo-ekonomik alanda da piyasa koşullarının inisiyatifine terk etme-
meli, bu alanda maruz kaldığı açmazlarda tek başına ve korumasız
bırakmamalıdır.133 Başka bir ifadeyle, yasal sistemin temel değeri in-
san onurudur. Devletin amaçları, insanın fiziksel, sosyal, kültürel ve
zihinsel refahına bir şekilde hizmet ettiği süre ve ölçüde meşrudur.134
Bu çerçevede, insanın sadece devlet gücüne karşı korunmasının in-
san onuru bakımından çok fazla bir anlamı yoktur. İnsan onurunun
korunması, sosyal adaletin sağlanması ve insanın içinde bulunduğu
sosyo-ekonomik güçlüklerden korunmasını da gerektirir.135 İnsanın
sosyal ve ekonomik açıdan da insan onuruna yakışır hayat standart-
Onuru”, İçinde: Demokrasinin Garantisi: İnsan Onuru ve İnsan Hakları Konferan-
sı, Düz.:Bilgi Üniversitesi, 2008, s. 73.
129 Bkz.
birligi-temel-haklar-bildirgesi.html.
130 Gören, Kişiliğin Korunması, s. 173.
131 Atalay, Temel Haklar, s. 447.
132 Starck, İnsan Onuru, s. 73.
133 Doğan, s. 52.
134 Brahy, s. 277.
135 Erdoğan, Teori, s. 52.