297 / 617
Adli Kolluk-Savcı İlişkisi ve Soruşturmalara Etkisi
296
Kolluğun idari nitelikteki önleme görevi ile adli görevinin ayrıl-
ması gerekir. Kolluğun idari görevini ifa ettiği esnada bağlı olduğu
amirle, adli görevini ifa ederken bağlı olduğu amir farklıdır. Somut
olayda kimin emir vermeye yetkili olduğunun tespiti bakımından
adli görev ile idari görevin birbirinden net sınırlarla ayrılması önem
taşımaktadır. Ayrıca, kolluk hakkında, adli görevi esnasında işlediği
suçlardan dolayı, Cumhuriyet savcısı tarafından, Ceza Muhakemesi
Kanunu’na (CMK) göre resen soruşturma yapılırken (CMK m.161/5;
PVSK ek m.9/B), idari görevinden dolayı işlediği suçlarda Memurlar
ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkındaki Yasa hüküm-
lerine göre soruşturma yapılır. Kolluk hakkında idari kolluk görevi
esnasında işlediği iddia edilen suçlardan dolayı, idari amir izin verme-
dikçe, ceza soruşturması yapılamaz. (PVSK ek m.9/A)
13
İKİNCİ BÖLÜM
ADLİ KOLLUK VE UYGULAMADA GÖRÜLEN
PROBLEMLER
I. GENEL OLARAK
Adli kolluğun gerçek manada kurulması, sadece bugünün değil,
Türkiye’de son elli yıl içerisinde hukukçuların düşündüğü ancak bir
türlü hayata geçirilemeyen bir düşüncedir. 1961 Anayasası’nın 138.
maddesinde
“Adli zabıta doğrudan doğruya adli mercilerin emrindedir.”
düzenlemesi yapılmak istenmiş ise de bu düzenleme temsilciler mec-
lisinden geçmediği için Anayasa’da yer almamıştır. Bunun haricinde
Adalet Bakanlığı da 1991 ve 1992 yıllarında iki defa
“Adli Kolluk Kanun
Tasarısı
” hazırlamıştır. Ancak bu tasarılar da yasalaşmamıştır. Bu tasa-
rılarda kolluğun adli ve idari olarak ayrılması ve adli kolluğun Adalet
Bakanlığı’na bağlanması öngörülmüştür. Ancak bu uygulamanın kol-
luk kuvvetini güçsüzleştireceği düşüncesi tasarıların kanunlaşmama-
sında etkili olmuştur.
14
CMK hazırlık sürecinde Adalet Bakanlığı adli kolluğun kurulma-
sını talep etmiştir. Bakanlığa göre; kolluk adli ve idari kolluk olmak
üzere ikiye ayrılmalıdır. Adli kolluk özlük hakları bakımından İçiş-
13
Centel/Zafer, s. 120.
14
Fendoğlu, s. 229-231.