300 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Yusuf Ziya POLATER
299
rinin talimatını öncelediği bir gerçektir. Tosun, henüz CMK kabul
edilmeden çok önce, adli kolluğun kurulması gerektiğini belirterek,
bugün uygulamada adli kolluk-savcı ilişkilerinde görülen eksiklikle-
rin sebebi noktasında önemli bir tespitte bulunmuştur. Savcıya, sadece
kolluk yanlış yaptığında ceza davası açmak yetkisi verilerek, kolluğun
savcının emrinde hareket etmesini ve savcıyı amir bilmesini beklemek
doğru değildir. Bu düşünce ancak kolluğun savcıya düşman gibi bak-
masına yol açar. Oysa amir, özlük işlerinde fikri sorulan kişidir. Savcı
suç kolluğunun yükseltilmesinde, tayininde ve disiplininde söz sahibi
olur ise gerçek anlamda emirleri yerine getirilen konuma ulaşmış ola-
caktır.
23
CMK, TBMM alt komisyonunda görüşüldüğü sırada oluşturu-
lan bilim kurulu; hızlı, etkin ve adil bir yargılama için özlük hakları
bakımından Cumhuriyet savcısına bağlı adli kolluk teşkilatının kurul-
masını önermiştir. Ancak bu öneri maalesef yasalaşmamıştır.
24
Yurt-
can’ a göre bu şekilde tarihi bir fırsat kaçırılmıştır.
25
Öztürk’e göre; teknolojinin baş döndürücü bir hızla geliştiği gü-
nümüz şartlarında, suçların aydınlatılması için genel kolluktan ayrı
olarak adli kolluğun kurulması bir gerekliliktir. Ancak adli kolluk de-
mek, adliyede bulunan ya da Adalet Bakanlığı’na bağlı kolluk değildir.
İdari kolluktan ayrı olarak, adli kolluk için iki unsurun varlığı gerek-
mektedir. Bunlar: İlk olarak adli kolluk, suç şüphesi üzerine harekete
geçerek, suçu her yönüyle araştırmalıdır. İkinci olarak da insan hakla-
rını, özellikle şüpheli haklarını bilen, fikri alt yapıya sahip, iz bilimine
vakıf, her türlü teknik bilgi ile donatılmış olmalıdır. CMK m.164 ve
devamında öngörülen kolluk bu niteliklere sahip bir adli kolluktur.
26
Bu kriterlere sahip olan bir adli kolluk, delilden sanığa gitme usulü-
nü uygulayan, insan hakkı ihlallerinin önlenmesinde katkısı olan çok
önemli bir araçtır.
27
Hafızoğulları’na göre; liberal, demokratik bir hukuk devletinde
güvenilir bir adli kolluk oluşturmak zorunludur. İtalyan örneğinde
23
Öztekin Tosun, “Suç Kolluğu ve Savcılık”,
Yargı Aylık Dergisi,
S. 45-54, 1980, s. 14,
Akt: Haluk Çolak, “Kolluk Teşkilatı ve Adli Kolluk
”, Sayıştay Dergisi,
Ocak-Mart,
Ankara, 1998, S. 28, s. 90.
24
Yurtcan, Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi, s. 633.
25
Yurtcan, Ceza Muhakemesi Kanunu Şerhi, s. 638.
26
Öztürk vd., s. 279.
27
Öztürk vd,, s. 280.