316 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Yusuf Ziya POLATER
315
B. AVRUPA KONSEYİNE ÜYE BAZI ÜLKELERDE KOLLUK-
SAVCI İLİŞKİSİ
Kolluğa yönelik genel kanı, suçu ortaya çıkarma ve sonuca gitme
baskısı altında olan kolluğun görevini kötüye kullanmaya meyledebi-
leceği yönündedir. Onun için savcı bunu engelleyebilecek en önemli
faktör olarak görülmektedir. Bu kapsamda Avrupa Konseyi üyesi ülke-
lerde savcı genel olarak suç soruşturmasının kolluk tarafından hukuka
uygun yürütülmesinin ve kolluğun soruşturma yaparken kişi hak ve
özgürlüklerine riayet etmesinin teminatı olarak görülmektedir.
65
Konsey üyesi ülkelerin büyük çoğunluğunda polis, suçun işlendi-
ğini öğrendiği andan itibaren kendi inisiyatifi ile soruşturma işlemle-
rine başlar.
66
Ancak yine de bütün ülkelerin uygulamasının aynı doğ-
rultuda olduğunu söyleyemeyiz. Esasında bu ülkelerde temel olarak
dört yaklaşımın kabul edildiği söylenebilir. Bunlardan birincisi ve en
yaygın olanı savcının soruşturmada sadece denetleme ve garantörlük
görevini üstlendiği uygulamadır. İkincisi savcının kolluğun üstünde
ve her şeyin talimatla işlediği sistemdir. Üçüncüsü az sayıda ülkede
uygulanan, savcı ve kolluğun iç-içe girdiği ve soruşturmayı birlikte
yürüttükleri sistem ve son olarak soruşturma aşamasının tamamen
kolluğun inisiyatifinde olduğu sistemdir.
1. Savcının Soruşturmanın Denetleyicisi Olduğu Uygulama
Çoğu ülkede uygulanan bu sistemde temelde savcı soruşturmanın
sahibi olmakla birlikte, ciddi olaylar hariç soruşturmanın kolluk araş-
tırması kısmına dahil olmamaktadır. Soruşturmanın yönetilmesi ve
yürütülmesini kolluğa bırakmaktadır.
67
Kamuoyunu ilgilendiren bir
suç olması, ağır cezalık bir suç olması, suçun hukuki altyapısı veya
karmaşıklığı nedeniyle savcının bilgisine başvurulması gerektiği du-
rumlar ciddi olarak görülmektedir. Bazen de belli soruşturma işleme-
leri için kolluğun yetkilendirilmediği durumlarda savcı bizzat soruş-
turmayla ilgilenmesini gerektirmektedir. Almanya, Macaristan, Çek
65
Eryılmaz, “Yeni Ceza Muhakemesi Kanununun Savcı Modeli ve Bu Modelin
Diğer Avrupa Konseyi Üyesi Ülkelerle Karşılaştırması”, s. 414.
66
Tak, s. 133.
67
Eryılmaz, “Yeni Ceza Muhakemesi Kanununun Savcı Modeli ve Bu Modelin
Diğer Avrupa Konseyi Üyesi Ülkelerle Karşılaştırması”, s. 415; Tak, s. 133.