314 / 617
TBB Dergisi 2015 (120)
Yusuf Ziya POLATER
313
A. CMK SİSTEMİNDE KOLLUK-SAVCI İLİŞKİSİ
CMK’ya göre istisnalar hariç kolluk soruşturmanın her aşama-
sında Cumhuriyet savcısına ulaşmak zorundadır. CMUK dönemin-
de olmayan, savcı-kolluk irtibatını oldukça sıkı tutan bu yaklaşımın,
insan hakları ihlallerinin önlenmesi bakımından faydaları olsa da,
bu uygulamaya birçok eleştiri getirilmiştir. Yenisey’e göre; CMK’nın
getirdiği yeni sistem, kolluğu savcının emri altına vermekle ikisini
birleştirmiştir. Bu şekilde, araştırma fonksiyonu ile itham fonksiyo-
nunun birbirinden ayrı olması gerektiği kuralı ihlal edilmiştir. Bu
sistemde polis memurları kısmen
“savcı
” gibi, savcılar da kısmen “
po-
lis”
gibi olmuştur. Halbuki AİHM Bulgaristan ile ilgili vermiş olduğu
bir kararında; araştırmayı yapan savcının iddianame düzenlemesi
ve duruşmada hazır bulunmasını
“adil yargılanma hakkının ihlali
” ola-
rak değerlendirmiştir. Kuvvetler ayrılığı ilkesi doğrultusunda araş-
tırmanın başka bir kurum tarafından, ithamın ise başka bir kurum
tarafından yani savcılık tarafından yapılması gerekmektedir. İthamı
yapan savcılığın kolluğu idare etmesi gerekir, fakat bu idare organik
bir bütünlük içinde olmamalıdır.
57
Şahin bu yaklaşıma karşı çıkarak;
davayı açan ile soruşturmayı yapanın aynı kişi olması durumunda,
davanın muhakkak mahkumiyetle sonuçlanacağını kabul etmek
doğru değildir. Soruşturmanın kolluk tarafından açılması, ithamın
yani davanın başka makamca açılması uygulaması Amerikan siste-
mi olup, Kıta Avrupası uygulamasına örnek olamaz. Kıta Avrupası
uygulamasında, soruşturmayı bir savcı yapar, başka bir savcı iddia-
name tanzim eder ancak yargılama aşmasında bir başka savcı iddia
makamını temsil eder.
58
Savcı sayısı düşünüldüğünde bu kolluğun gece-gündüz her vakit
savcıya ulaşması mümkün olmamaktadır. Bu durum da kişilerin kol-
luğun elinde daha uzun süre tutulması ve daha da mağdur edilmesi
sonucunu doğurmaktadır. Ayrıca savcıya ulaşılamadığı için, bazı so-
ruşturma işlemlerinin gecikmesi suç soruşturmasını, suçun ortaya çı-
karılmasını olumsuz etkilemektedir.
59
57
Yenisey, s. 29-30.
58
Şahin, s. 70.
59
Eryılmaz, “Yeni Ceza Muhakemesi Kanununun Savcı Modeli ve Bu Modelin
Diğer Avrupa Konseyi Üyesi Ülkelerle Karşılaştırması”, s. 412.