345 / 473
Komisyon ve Genel Kurul Tutanaklarına Yansıyan Meclis İradesi Işığında ...
344
Giriş
İşveren, İş Kanunu’nun 22. maddesindeki usulü izleyerek ve iş-
çinin rızasını alarak çalışma koşullarında esaslı değişiklik yapabilir.
Ancak işverene, çalışma koşullarında tek taraflı esaslı değişiklik yap-
ma hakkının iş ilişkisinin kurulması aşamasında sözleşmeye konulan
bir maddeyle önceden tanınıp tanınamayacağı sorunu tartışmalıdır.
1475 sayılı İş Kanunu’nun yürürlükte olduğu dönemde, İş K. Md. 16/
II-e bendi gereğince iş sözleşmesindeki değişiklik kaydına geçerlilik
tanınıyor; işveren, bu kayda dayanarak, işçinin rızasını almadan çalış-
ma koşullarını değiştirebiliyordu. 4857 sayılı İş Kanunu’nun yasalaş-
ma sürecinde ise Kanun Tasarısı’nda yer alan değişikliği saklı tutma
kaydının geçerli olacağına yönelik düzenleme Komisyon’a sunulan bir
önerge doğrultusunda kaldırılmış, bu durum Doktrinde tartışmaları
da beraberinde getirmiştir.
Makalemizde öncelikle çalışma koşulları, çalışma koşullarında
esaslı ve esaslı olmayan değişiklikler, işverenin yönetim hakkı ve iş
sözleşmesindeki değişiklik kayıtlarının genişletilmiş yönetim hakkı
ile ilişkisi incelenmiştir. Ayrıca Doktrinde daha önce inceleme konu-
su yapılmayan dönemin Komisyon ve Genel Kurul tutanaklarındaki
görüşme metinleri ve önergelere yer verilerek kanun koyucunun ger-
çek iradesinin saptanmasına çalışılmış; 4857 sayılı İş Kanunu’nun, iş
sözleşmesindeki değişikliği saklı tutma kaydının geçerliliğine etkisi
Doktrin görüşleri ve Yargıtay kararları ışığında değerlendirilmiştir.
1. Çalışma Koşulları Kavramı ve Hukuki Kaynakları
Çalışma koşulları, iş ilişkisinden kaynaklanan ve işin yerine ge-
tirilmesinde tabi olunan tüm hak ve borçları
1
ifade eder. İş sözleşme-
1
Savaş Taşkent, İşverenin Yönetim Hakkı, Meter Matbaası, İstanbul 1981, s.12-14;
Murat Şen, İş Hukukunda Çalışma Koşullarında Esaslı Değişiklik, Seçkin Yayın-
cılık, 1. Baskı, Ankara, Mayıs 2005, s.253; Hamdi Mollamahmutoğlu, Muhittin
Astarlı ve Ulaş Baysal, İş Hukuku, Turhan Kitabevi, 6. Bası, Ankara 2014, s.399;
Aydın Başbuğ, İşverenin Yönetim Hakkı ve Çalışma Şartlarında Değişiklik, Seç-
kin Yayıncılık, Eylül 2008, s.21; Hakan Keser, İş Sözleşmesinin Bildirimli Feshinde
Geçerli Sebep, Seçkin Yayıncılık, 2. Baskı, Ankara Ocak 2012, s.341; Aynı tanım
Yargıtay tarafından da benimsenmektedir. Yarg. 9. HD., 18.1.2012, E.2009/37886
K. 2012/812; Aynı kararın incelemesi için Bkz. Levent Akın, “İşçinin Çalışma Şart-
larında Esaslı Değişiklik ve Fesih Hakkı”, Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendi-
kası Dergisi, C.27, S.2, Mart 2013; Aynı doğrultuda: Yarg. 22. HD., 12.5.2014, E.
2013/11042 K. 2014/12367; Yarg. 9. HD., 13.6.2013, E. 2013/2572, K. 2013/18239