351 / 473
Komisyon ve Genel Kurul Tutanaklarına Yansıyan Meclis İradesi Işığında ...
350
Doktrinde esaslı değişiklik, yönetim hakkınca kapsanan sınırı
aşan, iş ilişkisindeki denge ve düzen unsuruna müdahale niteliğinde-
ki değişiklikler
19
olarak tanımlanmaktadır. Buna göre işçinin sözleş-
meye devam etmesini çekilmez derecede ağırlaştıran ve işçinin aleyhi-
ne sonuç doğuran her türlü değişiklik “esaslı değişiklik” olarak kabul
edilmekte
20
, özellikle geniş anlamıyla ücretin azaltılması veya işin
yapılmasına ilişkin koşulların ağırlaştırılması esaslı değişiklik olarak
değerlendirilmektedir
21
. Ücret ve ekleri üzerinde ya da işin niteliğin-
de azalma sonucunu doğuracak ve işçinin sosyal statüsünü azaltacak
yönde ekonomik ve sosyal haklarda işçi aleyhine yapılan değişiklik-
ler, işçi açısından makul olmayan işyeri değişiklikleri, işçinin çalışma
koşullarını ağırlaştıracak düzeyde çalışma süreleri değişiklikleri, tam
süreli iş ilişkisinden kısmi süreli iş ilişkisine geçiş, ücretsiz izin uy-
gulaması, kısa çalışma
22
uygulamada karşılaşılan esaslı değişikliklere
örnek gösterilebilir. Ancak işçinin durumunu ağırlaştırdığı düşünülen
bir değişikliğin somut olayda işçiye sağlanan bazı karşılıklar ve ika-
me değerler ile dengelenmesi durumunda esaslı değişiklik söz konu-
su olmaz
23
. Bu bağlamda işyerinde servis uygulamasının kaldırılması
halinde işçiye ulaşım ücretinin ödenmesi durumu, esaslı değişiklik
olarak değerlendirilmez.
24
Esaslı değişiklik kavramı bakımından Yargıtay’ın kararları dik-
kate alındığında da ölçüt olarak “işçinin durumunu ağırlaştırması”
25
,
19
Gülsevil Alpagut, “İş Kanunu’nun 22. Maddesinin Uygulama Alanı-Sözleşme
Hükümlerinin Geçerliliği Sorunu ve Yargıtay’ın Konuya İlişkin Kararları”,
Legal
İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi
, S.9, 2006, s.55; Aynı yazar, “Esaslı
Şartlarda Değişiklik”, s.56; Bekir Uzun, “Çalışma Koşullarında Değişiklik ve İş
Sözleşmesinin Feshi”,
Sicil İş Hukuku Dergisi
, Y.1, S.3, Haziran 2006, s.53
20
Müjdat Şakar, İş Kanunu Yorumu, 6. Baskı, Yaklaşım Yayıncılık, İstanbul 2011,
s.423; Şen, s.109
21
Yarg. 9 HD, 11.7.2011, E.2009/19275, K.2011/23293; Yarg. 22 HD, 12.5.2014,
E.2013/11042, K.2014/12367
22
Kısa çalışma, çalışma koşullarında esaslı değişiklik mahiyetinde olsa da İş K.’nın
22. maddesinin kanundan doğan bir istisnasını oluşturmaktadır. Bu konuda Bkz.
M. İhsan Seçkin, Çalışma Ekonomisi ve İş Hukuku Açısından Kısa Çalışma, Ya-
yımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-
sü, İstanbul 2015
23
Süzek, İş Hukuku, s.673; Aynı Yazar, “Değişiklik Feshi”, s.11; Gülsevil Alpagut,
“Yargıtay Kararları Işığında İş Güvencesi ve Çalışma Koşullarında Esaslı Değişik-
lik”,
Bankacılar Dergisi
, Y.19, S.65, Haziran 2008, s.106
24
Yarg. 9 HD. 12.11.2010, 2009/36031, K. 2010/33783
25
Yarg. 9 HD, 12.11.2010, E.2009/36031 K.2010/33783; Süzek, İş Hukuku, s.674;
Aynı yazar, “Değişiklik Feshi”, s.11; Alpagut, “Esaslı Değişiklik”, s.106; Engin,