416 / 473
TBB Dergisi 2015 (121)
E. İrem AKI
415
Anayasa Mahkemesi’nin kararına gerekçe olarak sunduğu bir di-
ğer husus AİHM’in “ulusal yasa koyucunun bu konuda bir takdir hak-
kı olduğu” iddiasıdır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve soyadıyla
ilgili yapılan başvurular üzerinde ayrıca durulmalıdır.
c. AİHM ve Soyadı
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde ad ve soyadı hakkı olarak
bir hak yer almamaktadır. Bununla birlikte, Sözleşme’de bu haklara
yer verilmemiş olması, sözleşme tarafından korunmadığı anlamına
gelmemektedir.
45
“
Tam tersine günümüzde, isim
46
ve soyisim ulusal huku-
kun bir sorunu olmaktan çıkarak uluslararası hukukun bir parçası haline gel-
miş ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (Mahkeme) isim ve soyisim hakkını
zengin içtihatlarıyla Sözleşme ile korunan haklar kategorisi içine sokmuştur.
”
47
AİHM ad ve soyadına ilişkin başvuruları Sözleşme’nin 8.maddesi
48
ve
14.maddesi
49
çerçevesinde değerlendirmektedir.
50
Dolayısıyla AİHM
ad ve soyadın hukuki statüsünü kabul etmekte ve var olan soyadının
muhafaza edilmesi ve özgürce ad seçme hakkı olmak üzere iki husu-
sun korunmaya değer olduğu sonucuna varmaktadır.
51
Bu doğrultuda
45
Ümit Kılınç, “İsim ve Soyisim Hakkının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi
Kapsamında Korunması”,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi,
Sayı 89, 2010, s.243.
46
Bu metinde “ad ve soyad” terimleri tercih edilmekle birlikte, alıntı yapılan metin-
de “isim ve soyisim” terimleri kullanmaktadır. Aynen alıntılarda orijinal metne
sadık kalınmıştır.
47
Kılınç, “İsim ve Soyisim Hakkının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında
Korunması”, s.243-244.
48
Madde 8 – Özel hayatın ve aile hayatının korunması
Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve haberleşmesine saygı gösterilmesi hak-
kına sahiptir.
Bu hakkın kullanılmasına bir kamu otoritesinin müdahalesi, ancak ulusal güven-
lik, kamu emniyeti, ülkenin ekonomik refahı, dirlik ve düzenin korunması, suç
işlenmesinin önlenmesi, sağlığın veya ahlakın veya başkalarının hak ve özgürlük-
lerinin korunması için, demokratik bir toplumda, zorunlu olan ölçüde ve yasayla
öngörülmüş olmak koşuluyla söz konusu olabilir.
49
Madde 14 – Ayırımcılık yasağı
Bu Sözleşmede tanınan hak ve özgürlüklerden yararlanma, cinsiyet, ırk, renk, dil,
din, siyasal veya diğer kanaatler, ulusal veya sosyal köken, ulusal bir azınlığa
mensupluk, servet, doğum veya herhangi başka bir durum bakımından hiçbir ayı-
rımcılık yapılmadan sağlanır.
50
Nuray Ekşi, Vatandaşlık Hukukumuzda Türkçe Olmayan Ad ve Soyadı Meselesi,
Beta, İstanbul, 2008, s.116.
51
Kılınç, “İsim ve Soyisim Hakkının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında