414 / 473
TBB Dergisi 2015 (121)
E. İrem AKI
413
ğişikliğin doğurduğu zorunluluklar, kamu yararı ya da başka haklı nedenlere
dayanılarak yasalarla farklı uygulamalar getirilmesi durumunda Anayasa’nın
eşitlik ilkesinin çiğnendiği sonucu çıkarılamaz.”
39
Anayasa Mahkemesi’nin sunmuş olduğu kritere göre haklı nede-
nin varlığı halinde kanun koyucunun yapmış olduğu sınıflandırma
takdir yetkisinin sınırları içinde kalmış olur. Bununla birlikte haklı
nedenin varlığı her somut olay için ayrı ayrı belirlenmelidir. Dola-
yısıyla Anayasa Mahkemesi’nin getirmiş olduğu
haklı neden
kriteri
sınıflandırmayla ilgili bütün problemleri çözmemektedir. Çünkü
Anayasa Mahkemesi’nin getirdiği kritere göre somut olayda kanuni
eşitsizliklerin
haklı neden
e dayanıp dayanmadığının nasıl belirlene-
ceği konusunda belirsizlik vardır.
40
Anayasa Mahkemesi
haklı neden
kavramını, kanuni sınıflandırmayı haklı, savunulabilir, desteklene-
bilir kılan her türlü nedeni içerebilecek şekilde geniş yorumlama
eğilimdedir. Mahkeme’nin çeşitli kararlarında da ölçüler olarak “ge-
reklilik”, “zorunluluk”, “işin özelliklerine ve ereklerine uygunluk”,
“dengeli ve makul görülebilecek ölçüler”, “adetli ve eşit ölçüler” gibi
kavramlar kullanılmıştır.
41
Somut olayda, Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunan Mid-
yat Asliye Hukuk Mahkemesi ilgili kanun maddesinin eşitlik ilkesi-
ne aykırılığını şu şekilde dile getirmiştir: “
Soyadı Kanunu’ndaki ve ip-
tali istenen düzenleme ile Türkçeye ve Türkçe kökenli soyadları lehine ayırım
yapıldığını
” ve “
Kişi mevcut olan soy ismini Türkçe kökenli bir sözcük ile
değiştirmek amacı ile Mahkemeye başvurduğunda yasal anlamda herhangi bir
sorunla karşılaşmaz iken; kamu düzenine aykırı anlam içermeyen, Türk dili-
nin gramatikal yapısına uygun, ancak Türkçe kökenli olmayan bir sözcüğü so-
yadı olarak kullanmak amacı ile Mahkemelere başvuran kişiler ise taleplerinin
39
“Şu halde, fuhuşu kendisine meslek edinen kadınlara karşı işlenen zorla kaçırmak
veya ırza geçmek suçlarında böyle bir kadının uğradığı zararın aynı eylemlerle
karşılaşan iffetli bir kadının uğradığı zarara göre daha az olması bu ayırımın haklı
nedenini oluşturmaktadır. Bu bakımdan eşitlik ilkesine aykırı olduğu iddia edilen
itiraz konusu Türk Ceza Kanunu’nun 438. maddesi, bu eylemlerle karşılaşan
kadınların değişik durumlarından kaynaklanan zorunluluklara ve dolayısıyla
haklı nedenlere dayandığından Anayasa’nın 10.maddesinde açıklanan eşitlik
ilkesine aykırı değildir.” E.1988/4, K.1989/3, k.t 12.1.1989, AYMKD, Sayı 25, s.8
40
Öden, Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, s.195.
41
Öden, Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi, s.196.