dergi-121

TBB Dergisi 2015 (121)

Mahmut ŞEN

teklifi ve HSYK Başkanının oluru gerektiği, bu iki koşulun gerçekleş-

memesi halinde, hâkim ve savcılar hakkında inceleme ve soruşturma

yapılabilmesine olanak bulunmadığı ifade edilmesine karşın, madde

hükmü iptal edilmemiştir.

127

Anayasa Mahkemesi, madde metnini yo-

rumlarken değişikliğin gerekçesinden de bahsetmiştir. Anayasa’nın

159. maddesinde 7.5.2010 günlü, 5982 sayılı Kanun ile yapılan değişik-

liğin gerekçesine göre, hâkim ve savcılar hakkında inceleme ve soruş-

turma izni verilmesi yetkisinin Adalet Bakanına ait olması hususu,

iç ve dış kamuoyunda eleştiri konusu yapıl

maktadır. Bu eleştiriler

dikkate alınmak suretiyle, halen Adalet Bakanlığına ait olan hâkim ve

savcıların denetlenmesi yetkisi, tamamen Kurula devredilmiştir.

Anayasa Mahkemesi tarafından verilmiş olan bu “yorumlu ret”

kararı sonrasında,

Hâ

kimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun ilgili dai-

resi ile Kurul Başkanı olan Adalet Bakanı arasında yetki sorunu yaşan-

mıştır. Anayasa Mahkemesi’nin karar gerekçesinde açıkça “hâkim ve

savcılar hakkında araştırma ve gerektiğinde inceleme ve soruşturma

işlemlerinin Kurul müfettişlerine yaptırılabilmesi için, ilgili dairenin

teklifi ve HSYK Başkanının oluru gerektiği, bu iki koşulun gerçekleş-

memesi halinde, hâkim ve savcılar hakkında inceleme ve soruşturma

yapılabilmesine olanak bulunmadığı” ifade edilmesine karşın, yuka-

rıda belirtildiği üzere, Daire’nin teklifinin aksine Başkan tarafından

başlatılan disiplin soruşturmaları bulunmaktadır. AİHM ise bir yargı

mensubu hakkında soruşturma işlemlerinin siyasi irade, yürütme erki

ya da temsilcisi tarafından başlatılması hususunu kabul edilebilir bul-

mamaktadır.

128

Avrupa Konseyi’ne üye olan devletlerde de, adalet bakanının yargı

kurulunda bulunması ve yetkileri, yargı bağımsızlığı açısından tartı-

şılmaktadır. Bu tartışmalar sonucunda, Fransa’da 2008 yılında yapılan

anayasa değişikliği ile adalet bakanının kurul üyeliği sona erdirilmiş;

İtalya’da ise temiz eller operasyonu sırasında, bakanın hâkim ve savcı-

lar üzerindeki denetim yetkisini kullanma biçimi yoğun olarak eleşti-

rilmiştir. Kendisi de eski bir hâkim olan Adalet Bakanı’nın, yolsuzluk

ve örgütlü suçlarla ilgili soruşturma yürüten Milano’daki savcılık bü-

127

Anayasa Mahkemesi’nin E. : 10. 04. 2014 gün ve 2014/57, K. 2014/81 sayılı kararı,

www.anayasa.gov.tr,

erişim tarihi: 19.05.2015

128

AİHM, Volkov- Ukrayna, Başvuru no: 21722/11, 09/01 /2013,

http://hudoc.echr

coe.int, erişim tarihi: 18.05.2015.