113 / 473
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları ve Devlet Sırrı
112
sahip olma, haber ve düşünceleri elde etme ve bunları ulaştırma öz-
gürlüğünü de içerdiğini düzenlemektedir. Sözleşmenin 41. maddesi;
51
ise iyi yönetim hakkı kapsamında, herkesin meşru sayılan gizlilik,
mesleki ve iş sırrı kavramlarına saygılı olmak koşuluyla kendileri ile
ilgili dosyalara erişme hakkını düzenlemiştir. Uluslararası sözleşme-
lerde bilgi edinme hakkı, ifade özgürlüğünün varlığı için bir ön koşul
olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle ifade özgürlüğü ile birlikte düzen-
lemiştir.
B. Türk Hukukunda Bilgi Edinme Hakkı
Herhangi bir hak ve özgürlük, anayasada açıkça düzenlenmişse,
söz konusu hak veya özgürlük, anayasal güvence altında demektir.
Kanun koyucu, bunu, yok sayacak, yasaklayacak veya anlamsız hale
getirecek biçimde yasa yapamaz. Bir başka deyişle kanun koyucunun,
anayasal güvenceye kavuşmuş bir hak ve özgürlüğü tanıyıp tanıma-
ma konusunda yasa yaparken takdir yetkisi yoktur. Tam tersine bu
konuda gerekeni yapmak noktasında mecburiyeti söz konusudur.
1982 Anayasası’nın 74. maddesinde (3.10.2001–4709 S.K ile) yapılan
değişiklikte; vatandaşların ve Türkiye’de ikamet eden yabancıların,
(yabancılar açısından karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla), kendi-
leriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili ma-
kamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına
sahip oldukları düzenlenmiştir. Anayasada bir süre belirtilmeyerek
kişinin şahsıyla ilgili başvurusunun sonucunun gecikmeksizin yazı-
lı olarak bildirilmesi gerektiği düzenlenmiştir. Bu hakkın kullanılma
51
“Madde 41: İyi Yönetim Hakkı:
1
. Herkes, Birlik organları ve kurumları tarafından, islerinin tarafsız, adil ve makul bir
süre içinde çözümlenmesi (yerine getirilmesi) hakkına sahiptir.
2
. Bu hak şunları içerir:
• Kişilerin haklarında kendilerini olumsuz olarak etkileyecek kişisel önlemlerin
alınmasından önce dinlenme(savunma) hakkı,
•
Meşru sayılan gizlilik, mesleki sır ve is sırrı kavramlarına saygılı olmak koşuluyla
kişilerin kendileri ile ilgili dosyalara erişme hakkı,
•
Yönetimin kararlarını gerekçelendirmesi zorunluluğu.
3
. Herkes, Birliğe ait kuruluşların görevlerini yaparken yol açabilecekleri zararların
Üye Devletlerin hukuklarının ortaklasa kabul ettiği ilkelere uygun olarak
giderilmesini istemek hakkına sahiptir.
4
. Herkes, Birlik kurumlarına Anlaşma’nın kabul ettiği dillerden biri ile yazabilir ve
kişilere bu dil kullanılarak yanıt verilmesi zorunludur.”