114 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Yusuf Ziya POLATER
113
biçimini düzenleyen 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu (BEHK)
9 Ekim 2003’de kabul edilmiştir. BEHK, anayasal güvenceye kavu-
şan bilgi edinme hakkının sonucu olarak karşımıza çıkmıştır. Keza
Anayasa’nın 74. maddesine (07.05.2010–5982 S.K./8. md. ile) yapılan
değişiklikle
“Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına
sahiptir.”
ifadesi ek fıkra olarak eklenmek suretiyle, bilgi edinme hak-
kının anayasada açıkça yer alması sağlanmıştır.
BEHK’nın kabul edilmesinde kuşkusuz Avrupa Birliği’ne uyum
sürecinin, uluslararası sözleşme hükümlerinin ve Avrupa Birliği mev-
zuatının da etkisi olmuştur. Ayrıca Avrupa Konseyi Bakanlar Komi-
tesinin 21 Şubat 2002 tarihli Tavsiye Mektubu da bu kapsamda de-
ğerlendirilebilir.
52
Kanun 24 Ekim 2004 tarihli ve 25269 sayılı Resmi
Gazete’de yayımlanmış ve yayımından itibaren 6 ay sonra 24 Nisan
2004 tarihinde yürürlüğe girmiştir. BEHK’nın 31. maddesi gereğince
hazırlanan uygulama yönetmeliği ise 27 Nisan 2004 tarihinde yayım-
lanmıştır.
Kanun’un amacı birinci maddede; demokratik ve şeffaf yönetimin
gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişi-
lerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri dü-
zenlemek olarak belirtilmiştir. Kanun’un genel gerekçesinde de kamu-
oyu denetimi güçlendirilen, kamu güveni daha yüksek ve bireylere
daha yakın, demokratik ve şeffaf bir yönetim oluşturularak, devletin
demokratik karakterinin güçlendirilmesinin amaçlandığı belirtilmiş-
tir.
53
Belirtilen amaçlara ulaşabilmek için bilgi edinme hakkının kulla-
nımına yönelik usul ve esaslar ile hakkın sınırları yasal düzenlemeye
kavuşturulmuştur.
Yasa koyucu bilgi edinme hakkının; eşitlik, tarafsızlık ve açıklık
ilkelerine uygun olarak kullanılmasını da gerekli görmüştür. Bilgi
edinme hakkı, kanunda tanımlanmamıştır. Bilgi edinme hakkı dar
anlamda, hakkında işlem yapılan ya da yapılacak olan, karar alınan
ya da alınacak olan kişilerin yönetimden ihtiyaç duydukları bilgileri
öğrenebilmeleri temeline dayanmaktadır. Geniş anlamda ise, yöneti-
min elinde bulundurduğu her türlü bilgi, belge ve verilere ulaşabilme-
yi ifade eder. Kanunun 3/b ve 4. maddelerinden vatandaşların bilgi
52
Akşener/Çakmakçı, s. 19.
53
Akşener/Çakmakçı, s. 48-49.