22 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Semih Batur KAYA
21
Bu noktada bir diğer açıdan Dworkin’in çoğulcu demokrasi anla-
yışına değinilebilir. Dworkin burada “otaklık demokrasisi” kavramını
geliştirmektedir. Adından da belli olduğu üzere ortaklık demokrasisi
bir şirket veya ortaklığın yönetim biçimine benzemektedir; yönetici-
ler sadece kendilerine oy verenlerin değil bütün toplum kesimlerinin
çıkarlarını düşünmek durumundadırlar.
29
Ortak demokrasisi için üç
şart aranmaktadır. İlk olarak bütün yurttaşlar siyasal kararların alım
sürecine eşit şekilde söz sahibi olmaları gerekir; böylece farklı, hatta
rahatsız eden düşüncelere sahip olduğundan dolayı siyasal katılım sü-
recinin dışına atılmamalıdır. Dolayısıyla bu durum eşit oy hakkının
ötesinde anlamlar taşır. İkinci olarak ise herkesin varoluşunun siya-
si kararlara yansıtıldığı “eşit özen ilkesi” söz konusu olmalıdır; zira
kimsenin hayatı bir diğerinden üstün değildir. Üçüncü şart ise “onur
şartı”dır ve böylece bireylerin onurlarını korumaları doğrultusunda
sadece kendilerinin vermeleri gerektiği kararların çoğunluk tarafın-
dan alınamaması gerekmektedir.
O halde siyasal kararlar ancak bireylerin onurlarına aykırı olma-
dığı, bir diğer deyişle uyuşma gösterdiği oranda ortak bir şekilde alı-
nabilmelidir.
30
Çünkü gerçek anlamda hakkaniyet, bir diğer anlamda
“siyasal eşitlik”, çoğunlukçu demokrasi anlayışındaki eşit oy ilkesi ile
sağlanamaz; zira diğer insanları etkileme gücü olarak “siyasal nüfuz”,
eşit oy ilkesinin simetriği olarak siyasal alana tezahür etmez.
31
Şu hal-
de siyasal eşitliği çoğunlukçu demokrasi anlayışı ile sağlamak müm-
kün gözükmemektedir; çünkü bireylerin eşit söz hakkının söz konusu
olduğu, siyasal kararların alım sürecinde tüm bireylerin çıkarlarının
eşit bir şekilde dikkate alındığı ve bireylerin kişisel onurlarına aykırı
ortak kararların alınması noktasında baskı ve dayatmaya maruz kal-
madıkları bir toplumda ancak siyasal eşitlik söz konusu olabilir.
32
Günümüzde demokrasi Antik Yunan’da var olduğu şeklinden çok
farklı anlamlar kazanmakta ve bu şekilde boyut atlamaktadır. Kavram
olarak gökyüzünde bulunan ide haliyle demokrasi yeryüzüne indiril-
diğinde yaşam pratiğinde estetikle yoğrulmuş mükemmelliğini, bir
29
Ronald Dworkin, , “Siyasal Anayasanın Ahlaki Temelleri”,
Anayasa Yargısı Dergi-
si
, C. 28, Ankara 2008, s. 28.
30
Dworkin, s. 30.
31
Dworkin, s. 36-38.
32
Dworkin, s. 39.