dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

Semih Batur KAYA

Bu anlamda anayasa yargısının gerçekleşme koşullarının ise yazılı ve

katı olan üstün ve bağlayıcı bir anayasanın varlığı ile birlikte anayasal

denetimin yargısal denetim olarak öngörülmesi gerektiği olduğu söy-

lenebilir.

Gelinen bu noktada siyaset ve hukukun kesişiminde yer alan ana-

yasa yargısının işlevi üzerinde durmak gerekir. Anayasa yargısının,

Özbudun’un da deyimiyle “hukuk devletinin gelişiminde son ve en

önemli merhale” olduğu söylenebilir.

Gerçekten de anayasa yargısı

ile bir yandan anayasanın üstünlüğü sağlanırken diğer yandan gerek

biçimsel gerek maddi olarak insan onuru ve insan hak ve özgürlük-

lerini koruyan hukuk devletinin gereklilikleri sağlanmaktadır.

Öte

yandan anayasa yargısının, yasamada oluşan çoğunluğun veya ço-

ğunluğa bağlı olmadan geliştirilen insan hak ve özgürlüklerine yö-

nelik müdahalelerin, deyim yerindeyse yasama faaliyetinin yan etki-

lerini önleyebilmesi önemlidir. Zira böylece çoğulcu demokrasideki

çoğulculuğun garantörlüğü işlevi görülmektedir.

Siyasetin bilgi değişim ve dönüşümü esas alan, siyasal ve sosyal

anlamda küresel bilgi akışının gerçekleştiği kanalların inceldiği yerde

gerçekleşen bir faaliyet olduğu söylenebilir. Bu durumda politik alanın

belirli bir dinamizm ve devinime sahip olduğu ortaya çıkmaktadır.

İşte anayasal normların önceliğindeki hukuk normları politik alanda-

ki siyasal eylemselliği gerçekleştirme aracı olarak yer almaktadır. Bu-

rada hukuk ilkesel tutarlılık ve normlar bütünüdür. Bu açıdan yargısal

denetimin siyaseti bir kaç açıdan etkilediği ileri sürülebilir. İlk olarak

yargısal denetim ile birlikte siyasal alan belirlenme süreci geçirir; böy-

lelikle siyasi faaliyetin varoluşsal dayanağı, bir diğer deyimle meşru-

iyeti sağlanır. Bir diğer açıdan anayasal denetim sonucunda gelişen

hukuk kültürü siyaseti niteler; dolayısıyla hukuk devleti ve çoğulcu

demokrasinin özellikleri bu şekilde politik alana yüklenir. Bununla

birlikte yargısal denetim aracılığı ile aynı zamanda siyasal alan sınır-

landırılır; böylece hukuk devleti ve demokratik kültürle oluşturulan

Özbudun, Türk Anayasa, s. 403-404.

Özbudun, Türk Anayasa, s. 403.

Hukuk devletinin maddi ve biçimsel yönlerini ve hukuk devletindeki hukukun

maddi yönden de insan hak ve özgülüklerinin korunması doğrultusunda nitelikli

olması gerektiği konusunda bkz. Mithat Sancar, , “Devlet Aklı” Kıskacında Hu-

kuk Devleti, İletişim Yayınları, b. 6, İstanbul 2012, s. 34 vd.