28 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Semih Batur KAYA
27
Bu anlamda 2001’deki anayasa değişikliklerinin, özgürlük ve sı-
nırlandırma sarkacında anayasal mekanizmayı özgürlük lehine çevir-
se de genel olarak 1982 Anayasası’na hâkim olan otoriter yığılmayı,
deyim yerindeyse özgülükler üzerindeki puslu havayı yeterince da-
ğıtmadığı, Yüksek Mahkemenin sonraki kararlarına bakıldığında or-
taya çıkmaktadır.
45
Anayasa’nın 68.maddesinin dördüncü fıkrasında
“Siyasî partilerin tüzük ve programları ile eylemleri, Devletin bağım-
sızlığına, ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne, insan haklarına,
eşitlik ve hukuk devleti ilkelerine, millet egemenliğine, demokratik ve
lâik Cumhuriyet ilkelerine aykırı olamaz; sınıf veya zümre diktatörlü-
ğünü veya herhangi bir tür diktatörlüğü savunmayı ve yerleştirmeyi
amaçlayamaz; suç işlenmesini teşvik edemez.” şeklinde bir düzenleme
yer almaktadır. Anayasa m.69’un beşinci fıkrasına göre ise “Bir siyasî
partinin tüzüğü ve programının 68 inci maddenin dördüncü fıkrası
hükümlerine aykırı bulunması halinde temelli kapatma kararı veri-
lir.” denilmektedir.
46
Bu bağlamda aynı maddenin hemen bir sonraki
fıkrasında ise “Bir siyasî partinin 68 inci maddenin dördüncü fıkrası
hükümlerine aykırı eylemlerinden ötürü temelli kapatılmasına, ancak
onun bu nitelikteki fiillerin işlendiği bir odak haline geldiğinin Ana-
yasa Mahkemesince tespit edilmesi halinde karar verilir.” denilmiştir.
İşte 2001’deki değişiklikler sonrası Anayasanın 69.maddesinin al-
tıncı fıkrasına “odak olma”nın adeta gerçekleşme koşulları niteliğinde
bir düzenlemeye yer verilmiştir.
47
Gerçekten de yapılan değişikliklerle
45
Doktrinde Hakyemez, 2001 Anayasa değişikliklerinin genel olarak siyasal parti-
ler için özgürlükçü bir düzenleme olduğunu belirtmiş fakat gerçek anlamda bu
olumlu değişimin siyasal yaşam pratiğine yansıması için Anayasa Mahkemesi’nin
özgürlükçü yaklaşımının gerekli olduğunu vurgulamıştır. Bu doğrultuda bkz.
Yusuf Şevki Hakyemez, , “2001 Yılında Yapılan Anayasa Değişikliklerinin Siyasal
Parti Özgürlüğü Üzerindeki Etkileri”,
Anayasa Yargısı Dergisi
, C. 19, Ankara 2002,
s. 550-571.
46
Bununla birlikte 2001 Anayasa değişiklikleri sonrası parti kapatmaya ilişkin yap-
tırımın yanında bir diğer yaptırım öngörülmüştür. Nitekim Anayasa m. 69’un
yedinci fıkrası “Anayasa Mahkemesi, yukarıdaki fıkralara göre temelli kapatma
yerine, dava konusu fiillerin ağırlığına göre ilgili siyasî partinin Devlet yardımın-
dan kısmen veya tamamen yoksun bırakılmasına karar verebilir.” şeklinde bir
düzenlemeye yer vermektedir. Şüphesiz söz konusu düzenleme 2001 Anayasa
değişikliklerinin siyasal özgürlük açısından olumlu yanlarından biridir.
47
Buna göre(69.maddenin 6. Fıkrası) “Bir siyasî parti, bu nitelikteki fiiller o partinin
üyelerince yoğun bir şekilde işlendiği ve bu durum o partinin büyük kongre veya
genel başkan veya merkez karar veya yönetim organları veya Türkiye Büyük Mil-
let Meclisindeki grup genel kurulu veya grup yönetim kurulunca zımnen veya