237 / 473
Bazı Açılardan Türk Vergi Sistemi Eleştirisi: Kirli Yaşıyoruz, Temizmiş Gibi Yapıyoruz
236
1. GİRİŞ
90’lı yıllarda çocuk olanlar belki hatırlayacaktır; o yıllarda bir te-
levizyon kanalında şimdiki adıyla kamu spotu olarak yayımlanan bir
uyarı filmi vardı. Filmde, iki kardeşin oyun oynadıktan sonra acıkmış
olarak eve geldikleri ve ellerini yıkamadan sandviçlerini yedikleri an-
latılıyordu. Çocuklar ellerini yıkamamalarına rağmen temiz olduğuna
inanıyor ve sandviçlerini yiyorlardı. Filmin arkasından oldukça kariz-
matik ve tok bir erkek sesi şöyle diyordu: “
Olmadı, suya sabuna dokun-
madınız, temizmiş gibi yaptınız; oysa siz oyun oynarken ellerinize bulaşan
mikroplar yemeklerle beraber vücudunuza girer ve sizi hasta eder
!”
Mış gibi yapma eğilimi, toplum olarak genelimizde var. Maliye ve
özelde vergi politikasında devlet olarak bazı dengeleri yakalamakla,
mükemmel politika uyguluyoruz gibi bir görüntü veriyoruz. Bütçede
belirtilen hedeflere ulaşma da bunlardan biri. Ancak bu hedeflere na-
sıl ve hangi araçlarla ulaşıldığı da çok önemli bir konu. Vergilemede
en hayati konulardan biri vergi yükünün adil dağıtılıp dağıtılmadığı
veya herkesin kamu giderlerini finanse etmede ödeme gücüne göre
vergi ödeyip ödemediği. Belirlenen mali hedeflerin ötesine geçsek bile
adalet prensibine göre davranamamışsak en önemli anayasal hakları-
mızdan ödün vermişiz demektir.
2. VERGİ YÜKÜ VE VERGİ YÜKÜNÜN DAĞILIMI
2.1. Karşılaştırmalı Olarak Vergi Yükü
Vergi, devlet veya devredilmiş vergilendirme yetkisine sahip
kamu kuruluşlarının kamu giderlerini finanse etmek ve/veya sosyo-
ekonomik amaçlara ulaşmak için kişilerden, egemenlik hakkına daya-
narak çıkardığı yasalara, karşılıksız olarak aldığı parasal tutarlardır
1
.
Toplanan vergi gelirlerinin milli gelire oranı olarak ifade edilen
toplam vergi yükü, 2012 yılında Türkiye için yüzde 27,7 olarak hesap-
lanmış. Finlandiya ve Belçika yüzde 45,3 ile en yüksek vergi yükü ora-
nına sahip iki ülke olarak öne çıkıyor; Şili yüzde 20,8 ile OECD ülkeleri
içinde en düşük vergi yükü oranına sahip ülke konumunda. Şili’yi 24,4
ile ABD takip ediyor. 2011 yılı için OECD ülkelerinin ortalama ver-
1
Metin Erdem, Doğan Şenyüz, İsmail Tatlıoğlu, Kamu Maliyesi, Ekin Yayınları, 3.
Basım, Bursa-2003 Sayfa. 82