284 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Süleyman TOPAK
283
desinde düzenlenmiştir. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un
5.maddesine göre;
“Haksız şart; tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye
dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dü-
rüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden
olan sözleşme şartlarıdır. -- Tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan hak-
sız şartlar kesin olarak hükümsüzdür. Sözleşmenin haksız şartlar dışındaki hü-
kümleri geçerliliğini korur. Bu durumda sözleşmeyi düzenleyen, kesin olarak
hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak
olduğunu ileri süremez.-- Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve standart
sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleşme
şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi düzenleyen,
bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu is-
patla yükümlüdür. Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden standart
sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsur-
larının veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin
kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemez.-Sözleşme şartlarının
yazılı olması hâlinde, tüketicinin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir dilin kul-
lanılmış olması gerekir. Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır ol-
maması veya birden çok anlama gelmesi hâlinde; bu hüküm, tüketicinin lehine
yorumlanır.-- Faaliyetlerini, kanun veya yetkili makamlar tarafından verilen
izinle yürütmekte olan kişi veya kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de
niteliklerine bakılmaksızın bu madde hükümleri uygulanır.--Bir sözleşme şar-
tının haksızlığı; sözleşme konusu olan mal veya hizmetin niteliği, sözleşme-
nin kuruluşunda var olan şartlar ve sözleşmenin diğer hükümleri veya haksız
şartın ilgili olduğu diğer bir sözleşmenin hükümleri dikkate alınmak suretiyle
sözleşmenin kuruluş anına göre belirlenir.-- Sözleşme şartlarının haksızlığının
takdirinde, bu şartlar açık ve anlaşılır bir dille yazılmış olmak koşuluyla, hem
sözleşmeden doğan asli edim yükümlülükleri arasındaki hem de mal veya hiz-
metin piyasa değeri ile sözleşmede belirlenen fiyat arasındaki dengeye ilişkin
bir değerlendirme yapılamaz.--Bakanlık, genel olarak kullanılmak üzere ha-
zırlanmış sözleşmelerde yer alan haksız şartların, sözleşme metinlerinden çı-
karılması veya kullanılmasının önlenmesi için gerekli tedbirleri alır.-- Haksız
şartların tespit edilmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile sınırlayıcı
olmamak üzere haksız şart olduğu kabul edilen sözleşme şartları yönetmelikle
belirlenir.”
Aynı maddenin son fıkrasında, haksız şartların tespit edilmesi ve
denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile sınırlayıcı olmamak üzere