dergi-122

TBB Dergisi 2016 (122)

Süleyman TOPAK

285

olan düzenleme marjı işletmeler lehine suistimal edilmektedir. Ayrıca

standart sözleşmelerin kullanıldığı hallerde tüketicinin akdettiği her

bir sözleşme için tek tek sayfalarca uzunluktaki metinleri okuması, ra-

kip işletmelerinki ile mukayese etmesi ve kendisi için en elverişli olanı

bulmaya çalışması ekonomik açıdan rasyonel bir davranış da sayılama-

yacaktır.

Uygulamada hizmet sunucular (bankalar, gsm operatörleri,

internet sağlayıcıları, elektrik, su, doğalgaz sağlayıcıları vb.) uzunlukla-

rı 15 ile 50 sayfa arasında değişen ve genellikle karmaşık terimler içeren

sözleşmeleri gerek tüketicilere gerekse tacirlere imzalatmak zorunda

bırakmakta ve beğenilmeyen sözleşme hükmünün sözleşmeden çıka-

rılması talep edildiğinde ise

“işine gelse de gelmese de bunu imzalayacaksın”

hitabıyla hizmet almak isteyen tarafın isteklerini hiçe saymaktadırlar.

Bu şekilde ve tek taraflı olarak oluşturulan sözleşme şartları, ge-

nellikle satıcının sorumluluğunu sınırlayıcı veya ortadan kaldırıcı,

sürpriz sonuçlar doğurur. Tüketici genellikle, bu sözleşme koşullarını

okuyacak zamana ve bilince sahip değildir. Okusa bile bir şey anlama-

yacaktır. Hatta uzman hukukçular için dahi, fark edilmesi zor tuzaklar

bulunmaktadır. İşte bu şekilde haksız ve tek yanlı olarak hazırlanmış

sözleşme koşullarına karşı tüketicinin korunması gerekmektedir.

Tüketicinin korunması alanında genel işlem şartları, her ne kadar

ekonomideki gelişmelerin yaşandığı, çok çeşitli mal ve hizmetlerin su-

nulduğu bir dünyada belli bir satıcı veya sağlayıcı tarafından tüketici-

lere yönelik bir sözleşme şeklinde ortaya çıkarak ticari hayatı kolaylaş-

tırsa da özellikle sözleşmenin zayıf tarafı bakımından sakıncaları da

beraberinde getirdiği gözlenmiştir.

93/13 sayılı Avrupa Birliği Yönergesinde yapılan düzenlemele-

rin iç hukukumuza aktarılması niteliğindeki Tüketicinin Korunması

Yeşim M. Atamer, “Tüketici Hukukunun Gelişimi: Dünü,Bugünü ve Yarını”,

Tüketicinin Korunması Semineri,Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Ankara

2007,s.28.

İ.Yılmaz Aslan, 6502 Sayılı Kanuna Göre Tüketici Hukuku, Ekin Kitabevi, Bursa

2014, s.309; Aynı yönde bkz. YeşimM. Atamer, Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlan-

dırılması Sorunu Çerçevesinde Genel İşlem Şartlarının Denetlenmesi, Beta Yayı-

nevi, İstanbul 2001, s.35.

Şebnem Akipek, “Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda Yer Alan Haksız

Sözleşme Şartları ile Türk Borçlar Kanununda Yer Alan Genel İşlem Koşullarının

Bankacılık Sektörü Açısından Değerlendirilmesi”, 2.Tüketici Hukuku Sempozyu-

mu Ses Çözümleri ve Makaleleri, Bilge Yayınevi, Ankara 2013, s.332.