289 / 473
Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartların Bağlayıcı Olmamasının Sonuçları
288
leşme bireysel bir sözleşmedir ve sözleşme hükmü haksız şart olarak
nitelendirilemez.
19
Yargıtay’a göre
20
, “
Standart sözleşmeler, içeriğini kısmen veya tamamen
genel işlem koşullarının oluşturduğu,
tarafların karşılıklı müzakereleri
sonucu değil
, aksine, taraflardan biri veya üçüncü kişi tarafından önceden
hazırlanmış hükümlerin kullanıldığı sözleşme tipi olarak tanımlanmakta olup,
4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 4822 Sayılı Kanunla
değişik 6. maddesi ile, Avrupa Konseyi’nin 05.04.1993 tarihli, 1993/13/AET
Yönergesinde ve bu yönergeyi iç hukuklarına aktaran Avrupa Birliği ülkele-
rinde, standart sözleşmelerde yer alan hükümlerin ve özellikle bu sözleşmele-
rin içeriğini oluşturan genel işlem koşullarının, haksız şart olduğuna ilişkin
bir karine
öngörülmüştür.”
şeklindeki kararı ile haksız şartın tanımlan-
masının ilk unsurunun, tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye
konan hükümler olduğu açıkça belirtilmiştir.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 5. maddesinde ve
Yönetmelikte, sözleşmenin bazı kayıtlarının müzakere edilmiş ol-
ması durumunda, müzakere edilmeyen sözleşme kayıtlarının haksız
şart olarak değerlendirilmesi açısından,
standart sözleşme
ile bağlantı
kurulmuştur. Buna göre, sözleşmenin bütün olarak yorumlanması so-
nucunda, standart sözleşme niteliğinde olduğu anlaşılırsa, bir kaydın
belirli unsurlarının veya sözleşmenin münferit bir hükmünün müza-
kere edilmiş olması, bu sözleşmenin müzakere edilmeyen kayıtları
açısından, haksız şart hükümlerinin uygulanmasını engellemeyecek-
tir.
21
Ayrıca standart sözleşmede yer alan önceden hazırlanmış olan
hükümlerin tüketici ile müzakere edilmediği karinesi getirilmiş olup,
standart sözleşmenin bazı hükümlerinin müzakere edilmesinin onu
standart sözleşme olmaktan çıkarmayacağı ve girişimcinin, standart
sözleşmede yer alan kaydın münferiden tartışıldığını ileri sürmesi ha-
linde, bunu ispat yükünün de kendisine ait olacağı kabul edilmiştir.
22
Taraflar arasında müzakere gerçekleşmişse bunun ispatı da söz
19
M.Yeşim Atamer, “Genel İşlem Koşulumu Bireysel Pazarlıkla Kurulan Sözleşme
mi? Tüketici ve Tacir İşlemleri Açısından Karşılaştırmalı Olarak Başvurabilecek
Değerlendirme Kriterleri”, Yeni Türk Borçlar Kanunu ve Yeni Türk Ticaret Kanu-
nu Sempozyumu, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2013, s.104.
20
Yarg.13.HD., 03.07.2014 T., 2014/22198 E., 2014/22790 K., (Sinerji Mevzuat ve
İçtihat Programı)
21
Çınar, s.22.
22
Sevilay Uzunallı, “Genel İşlem Şartlarının Haksız Rekabet Hükümleriyle
Denetlenmesi”,
İÜHF Mecmuası
, C.71,S.2. İstanbul 2013, s.402.