290 / 473
TBB Dergisi 2016 (122)
Süleyman TOPAK
289
konusu olmaktadır. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun m.6/
III’de bu konuya ilişkin bir karine yer almaktadır. Buna göre; eğer bir
sözleşme şartı önceden hazırlanmışsa ve özellikle standart sözleşme-
de yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o sözleş-
me şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilmektedir. Bu
durumda, sözleşme şartlarının tüketici ile müzakere edilmediği ko-
nusundaki karinenin aksini ispat satıcı ve sağlayıcıya düşmektedir.
23
Uygulamada sözleşmelere veya sözleşmenin eki mahiyetindeki bazı
kağıtlara,
“sözleşmenin tüm hükümlerinin müşteri ile müzakere edildiği ve
mutabık kalındığı, dolayısıyla müşterinin sözleşme hükümlerinin hiçbirine iti-
razı olmadığı
” şeklinde kayıtlar düşülmektedir. Bu kayıtlar da tamamen
geçersizdir. Zira sözleşmenin hazırlayıcısı ve kullanıcısı konumunda
olan taraf kanunu dolanmak suretiyle ileride kendisine bir zarar do-
kunmaması amacıyla bunu gerçekleştirse de bu tür kayıtlar TBK 20/3
maddesi gereğince de geçersiz olacaktır.
24
B. Dürüstlük Kuralına Aykırı Olarak, Tüketici Aleyhine
Dengesizlik Oluşturması
Özel hukukun pek çok esasında hatta kamu hukukunda da uygu-
lama alanı bulan hakların kullanılması ve borçların ifasında uyulması
gereken genel ilke MKm.2’de
“dürüstlük kuralı”
olarak adlandırılmıştır.
25
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 5.maddesinde, tüke-
tici sözleşmelerinde, bir sözleşme kaydının haksız şart olarak kabul
edilebilmesi için tüketici ile müzakere edilmemiş olmasının yanında,
bu kaydın tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde
dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesiz-
liğe neden olmasını aramıştır.
26
23
Akipek, s.334.Aydoğdu, s.189.
24
Ayrıca 6502 sayılı TKHK m.5/3 de “Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve
standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse, o
sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi dü-
zenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa bunu
ispatla yükümlüdür. Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden standart
sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın belirli unsurla-
rının veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması, sözleşmenin kalan
kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemez.” hükmü gereğince de yazılan
bu şekildeki kayıtlar hüküm ifade etmeyecektir.
25
Kemal Oğuzman/Nami Barlas, Medeni Hukuk, Vedat Kitapçılık, 20.Bası, İstanbul
2014,s.52.
26
Akipek, s.333; Aydoğdu, s.191; Aslan, s.320; Çınar, s.24; ayrıca bkz. (6502 sy. TKHK
m.5/I; TSHŞHY m.5/I,b) Aynı Yönde
Yarg.3.HD., 18.12.2014 T., 2014/13539 E.,