dergi-122

Vatandaşlık Hukuku Temel İlkelerinin Türk Hukuku ve Kıbrıs Türk Hukuku Açısından ...

376

Kan esasında, kişi, doğumu dolayısı ile soy bağı ile bağlandığı ana

veya babasından ya da her ikisinden de, vatandaşlık almaktadır. Bura-

da kişinin ana ve babası ile soy bağının kurulması önem arz etmekte;

doğum yerinin önemi bulunmamaktadır.

Toprak esasında ise kişi, doğduğu ülke devletinin vatandaşlığını

kazanmaktadır. Burada kişinin ana ve babası ile soy bağı kurulması-

nın önemi bulunmamakta; doğum yeri önem arz etmektedir.

Yukarıda yer verdiğimiz vatandaşlığın öz kazanım yöntemleri ile

ilgili Türk Hukuku incelendiğinde, 5901 sayılı TVK md. 6 uyarınca,

“Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına

göre kendiliğinden kazanılır…”

hükmü ile karşılaşılmaktadır.

Bu kapsamda, Türk Hukukunda, hem kan esasına göre hem de

toprak esasına göre vatandaşlık kazanıldığı görülmektedir.

Kıbrıs Türk Hukuku incelendiğinde ise tıpkı Türk vatandaşlığı ile

ilgili yasada düzenlendiği gibi, 25/1993 sayılı KYY,

“Yasa Yolu İle Yurt-

taşlığın Kazanılması”

başlıklı 2. Kısım altında yer alan md. 4 ve md. 6

uyarınca, Kıbrıs Türk vatandaşlığının da, soy bağı esasına göre ve do-

ğum yeri esasına göre kazanıldığı görülmektedir.

B. Sonradan Kazanılmış (Müktesep) Vatandaşlık

Sonradan kazanılmış (müktesep) vatandaşlık, kişinin doğumdan

sonra,

başka bir nedenle

kazandığı vatandaşlıktır. Diğer yandan, yukarı-

da belirtilmesine karşın, karışıklığı önlemek adına yinelemekte fayda

vardır ki, doğumdan itibaren vatansız bir kişinin, elde ettiği ilk vatan-

daşlık, sonradan kazanılmış vatandaşlık olarak değil, asli vatandaşlık

olarak kabul edilmektedir.

Sonradan kazanılmış vatandaşlıkta, vatandaşlığın kazanıldığı an,

vatandaşlık değişikliğine yol açan işlemin tamamlandığı andır.

Sonradan vatandaşlık kazanılması, kişinin iradesi veya yetkili

makam kararı veya hukuki işlemin kanuni sonucu ya da milletlerarası

sözleşmeler ile mümkün olmaktadır.

Günümüzde, genellikle asli vatandaşlık ile vatandaşlığın kazanılamadığı bir ta-

kım hallerde, vatansızlığın önlenmesi için, ayrıksı (istisnai) olarak benimsenen

toprak esası ile, vatandaşlık kazanılması sağlanmaktadır. Vatansızlığın önlenmesi

hususu, çalışmamızda ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Turhan/Tanrıbilir, s. 26.