379 / 473
Vatandaşlık Hukuku Temel İlkelerinin Türk Hukuku ve Kıbrıs Türk Hukuku Açısından ...
378
III. Vatandaşlık Hukuku’nun Temel İlkeleri
Devletler, insan haklarına aykırı olmamak koşulu ile vatandaşlık
bağını serbestçe düzenleme altına almaktadır.
Ancak,
“devletler, vatandaşlığa ilişkin düzenlemelerde insan hakları dı-
şında hiç bir kriteri dikkate almayacak mıdır?”
sorusu akla gelmektedir
26
.
Tam da bu noktada, devletlerin vatandaşlık hukukuna ilişkin düzenle-
meler yaparken, uyması gereken bir takım direktifler, diğer bir ifadey-
le, temel ilkeler karşımıza çıkmaktadır.
Bu husus, Avrupa Konseyi tarafından hazırlanmış ve 2000 yılın-
da yürürlüğe girmiş olan Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesinde de ifade
edilmiştir (md. 3/2)
27
. Ancak, devletlerin her zaman bu ilkelere uydu-
ğunu belirtmek mümkün değildir. Devlet politikaları ya da çıkarları,
bazen bu ilkelerden sapılmasına yol açabilmektedir.
28
Vatandaşlık hukukunun üç temel ilkesi şu şekildedir:
29
Herkesin
mutlaka
bir vatandaşlığı olmalıdır,
Herkesin
yalnız
bir vatandaşlığı olmalıdır,
Herkes vatandaşlığını seçmede ve değiştirmede özgür olmalıdır.
A. Herkesin
Mutlaka
Bir Vatandaşlığı Olmalıdır
İHEB md. 15/1 uyarınca,
“herkesin bir uyrukluğa hakkı vardır”.
Yine, Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi md. 4/a’da
“herkes vatan-
gulanacaktır. Ancak, söz konusu müzakere sürecinin, temel ilkelerinden biri olan,
“tüm konular üzerinde uzlaşıya varılmadığı sürece, hiçbir konu üzerinde uzlaşıya
varılmış sayılmaması” nedeniyle, belirtilen oranın, müzakereler sonuçlandırılana
kadar, değiştirilmesi de mümkündür.
26
Turhan/Tanrıbilir, s. 27.
27
İlgili md. 3 şu şekildedir: “(1) Her bir Devlet, kendi hukuku altında kimin
vatandası oldugunu belirler. (2) Bu hukuk, vatandaslık hakkındaki uygulanabilir
olan uluslararası sozlesmelere, uluslararası orfe ve hukukun tanınmışgenel ilke-
lerine uygun oldugu surece, diger Devletler tarafından kabul edilir.”.
28
Aybay/Özbek, s. 51.
29
Aybay/Özbek, s. 51 vd; Berki, s. 21 vd; Doğan, s. 41 vd; Göğer, s. 16 -18; Gülin
Güngör, “Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi”, MHB, Y. 17-18, S. 1997-98, s. 234 vd;
Feriha B. Tanırıbilir, “Avrupa Vatandaşlık Hukuku Sözleşmesi ve Türk Hukuku”,
MHB, C. 22, S. 2, 2002, s. 795 vd (Avrupa); Turhan/Tanrıbilir, s. 27 vd; 19-20; Pe-
lin Üçüncü, “Avrupa Vatandaşlık Sözleşmesi ve Sözleşmenin Türk Vatandaşlık
Hukukuna Etkisinin İncelenmesi”, <
<https://www.academia.edu/9285073/Av-rupa_Vatandaşlık_Sözleşmesi_ve_Türk_Vatandaşlık_Hukuku>>, s. 6-7.