206 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Güray ERDÖNMEZ
205
açılmış ve davaya bakan mahkeme bilirkişi incelemesi yapılmasına ve
tanık dinlenmesine karar vermişse, o senedin herhangi bir işleme esas
alınamayacağı ve sahteliği iddia edilen senede dayanarak başlatılan
icra takibinin ihtiyati tedbir kararı verilmesine gerek kalmaksızın ken-
diliğinden duracağı tereddütsüz biçimde kabul ediliyordu. Bu düzen-
lemenin yerini alan HMK.m.209 hükmünü sadece hukuk davalarıyla
ilgilendirmek ve sahtelik iddiasının icra takibine etkisini de İcra ve
İflâs Kanunu hükümlerine göre değerlendirmek isabetli olmayacaktır.
Zira kanun koyucunun HMK.m.209 hükmüyle birlikte getirdiği temel
değişiklik, sahtelik iddiasının hukuk davaları ve icra takipleri bakı-
mından doğurduğu etkiyi zaman itibariyle geriye çekmekten ibarettir.
1086 sayılı HUMK döneminde bu etki sahtelik davasında bilirkişi in-
celemesi yapılmasına ve tanık dinlenmesine karar verildiği anda or-
taya çıkarken, HMK.m.209 hükmünde aynı etkinin sahtelik iddiasın-
da bulunulduğu anda doğacağı benimsenmiştir. Yargıtay 12. Hukuk
Dairesi takibin ancak sahtelik davasına bakan mahkemenin vereceği
ihtiyati tedbir kararıyla duracağını belirtmekte ve böylece, sahtelik
iddiasına dayanan davayı İİK.m.72 anlamında bir menfi tespit dava-
sı olarak kabul etmektedir. Halbuki İİK.m.72 hükmünde sadece ibra,
takas, feragat, alacaklı borçlu birleşmesi gibi sebeplerle borcun olma-
dığının tespiti için açılan menfi tespit davası düzenlenmektedir. Sahte-
lik iddiasına dayanan menfi tespit davası ise, HMK.m.209 hükmünde
düzenlenmiştir. Sahtelik davasının İİK.m.72 hükmü kapsamında de-
ğerlendirilmemesinin temel nedeni borcun olmadığına ilişkin diğer
sebeplerden farklı olarak kamu hukuku boyutunun olmasıdır. O yüz-
den, münhasıran sahtelik iddiasına dayanarak menfi tespit dava açıl-
dığı takdirde, bu davanın açılma koşulları ile doğurduğu hüküm ve
sonuçlar HMK.m.209 hükmüne göre belirlenmelidir. İİK.m.72 hükmü
menfi tespit davasını düzenlediği halde, sahtelik iddialarıyla sınırlı
olarak HMK.m.209 hükmüne de yer verilmesi ancak bu şekilde izah
edilebilir. Bu ayırımın doğurduğu en önemli sonuç ise, hukuk mahke-
mesinde açılan sahtelik davasının o senede dayanarak başlatılan icra
takiplerini de durdurmasıdır. Bir diğer deyimle, Yargıtay 12. Hukuk
Dairesi’nin içtihatlarının aksine, icra takibinindurması için sahtelik da-
vasını gören mahkemeden ihtiyati tedbir kararı alınmasına gerek yok-
tur. Çünkü sahtelik iddiasıyla genel mahkemede açılan dava İİK.m.72
anlamında bir menfi tespit davası değildir. Yargıtay 12. Hukuk Dairesi