261 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
260
1. İHTİYATİ HACİZ KAVRAMI VE İHTİYATİ TEDBİR YASAĞI
İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz, her ikisi de geçici hukuki himaye
tedbiri olmasına rağmen her iki müessesenin esasları; hükümleri ve
sebep ve sonuçları birbirinden oldukça farklıdır.
4
Hukukumuzda para
ve teminat alacakları için başvurulabilecek geçici hukuki himaye ted-
birini ihtiyati haciz oluşturur ve aslında ihtiyati haciz alacaklının ni-
hai tatminine yönelik olmayıp bu tatmini mümkün kılmayı amaçlar.
5
Bir yargılamada dava konusuna ilişkin geçici hukuki himaye tedbirini
ise ihtiyati tedbir oluşturur. Ancak TTK düzenlemesi ile deniz alacak-
larına ilişkin olarak ihtiyati tedbir yolu kapatılmış ve dava konusunu
oluştursa da alınabilecek tek hukuki himaye tedbiri ihtiyati haciz ola-
rak belirlenmiştir.
1.1. Geminin İhtiyati Haczi Kavramı
Türk Hukukunda ihtiyati haciz müessesesi para ve teminat ala-
caklarına ilişkin takibin sonucunu güvence altına almak için başvu-
rulan geçici hukuki himaye tedbirini ifade eder. İhtiyati hacizde taki-
bin sonucunu güvence altına almak amacıyla borçlunun elinde veya
üçüncü şahısta olan taşınır ve taşınmaz mallarına ve alacaklarına el
konulur (İİK m 257). Ancak söz konusu mal ve haklar üzerinde bir çe-
kişme bulunmaz ve söz konusu mal ve haklar takibin konusunu oluş-
turmaz; yalnızca bir para alacağının ödenmesi için tedbir alınır ve
söz konusu tedbir davanın konusudur.
6
Şartların oluşmasıyla ihtiyati
haciz kesin hacze dönüşür ve daha sonra satış aşaması takip eder. Bu
anlamda ihtiyati haciz para ve teminat borçlarının ödenmesine hiz-
met eden bir kurumdur ve ihtiyati haciz koruması takipten önce veya
sonra talep edilebilir. İhtiyati haciz asıl amaç değil bu amaca ulaşmayı
sağlayan bir tedbirdir. Ancak muhafaza tedbiri olması yanında kesin
hacze dönüşebilmesi ve bu sayede dolaylı olarak alacaklının tatmini-
4
Ejder Yılmaz, Geçici Hukuki Himaye Tedbirleri, Yetkin, Ankara, 2001, s. 176; Baki
Kuru, Ramazan Arslan, Ejder Yılmaz, İcra ve İflas Hukuku, Yetkin Yayınları,
Ankara, 2011, s. 432.
5
Muhammet Özekes, İcra İflas Hukukunda İhtiyati Haciz, Seçkin, Ankara 1999, s.
13.
6
Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 432.