267 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
266
TTK’de deniz alacağı olduğu belirtilen alacaklar arasında gemi-
nin mülkiyeti veya zilyetliğine
32
ilişkin her türlü uyuşmazlık (TTK m.
1352/1/t) belirtilmiştir. Sözleşmenin bünyesinde söz konusu durumda
ihtiyati haciz uygulanmasına ilişkin çekince ileri sürme hakkı veril-
miştir.
33
Sözleşmeye katılan ülkelere çekince ileri sürme hakkı veril-
mesine ve Türkiye’nin söz konusu anlaşmaya taraf olmamasına rağ-
men TTK düzenlemesinde belirtilen alacaklar için ihtiyati tedbir talep
edilebileceğine ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiş ve geminin
mülkiyetine ilişkin uyuşmazlıklar da ihtiyati tedbir yasağı kapsamına
alınmıştır.
TTK düzenlemesinde her ne kadar yalnızca geminin mülkiyetine
ilişkin uyuşmazlıkların deniz alacağı teşkil edeceği belirtilmişse de
“mülkiyeti” ibaresi “gemi üzerindeki ayni hakka ilişkin uyuşmazlık”
şeklinde algılanmalıdır. Bu nedenle gemi üzerindeki diğer ayni hak-
lara ilişkin uyuşmazlıklarda da yargılama sonucunu güvence altına
almak için ihtiyati haciz yoluna gidilmesi ihtiyati tedbir yoluna gidile-
meyeceğinin kabulü gerekir.
TTK düzenlemesinde ihtiyati tedbir yasağı kapsamında geminin
mülkiyeti yanında zilyetliğine ilişkin uyuşmazlıklarda da yargılama
sonucunun güvence altına alınması için ihtiyati tedbir talep edileme-
yeceği; ihtiyati haciz talep edilmesi gerektiği açıkça düzenlemiştir.
Oysa icra iflas hukukunda dava konusunun zilyetliğine ilişkin uyuş-
mazlıklar, ihtiyati tedbir açısından, konuyla ilgili maddi hukuktaki
tartışmalarına bakılmaksızın, ayni hak olarak kabul edilir. Bu ne-
denle mülkiyete ilişkin uyuşmazlıklarda olduğu gibi zilyetliğe iliş-
kin uyuşmazlıklarda da yargılama sonucunu güvence altına almak
için ihtiyati tedbir kararı verilir
34
. Yani düzenlemede gemi üzerindeki
zilyetliğe ilişkin uyuşmazlıklar açıkça belirtilmeseydi dahi zilyetlik
icra iflas hukuku açısında ayni hak kapsamında görüldüğü için söz
konusu uyuşmazlıkların düzenleme kapsamında değerlendirilmesi
gerekecekti.
32
Üçüncü kişilerle çıkan uyuşmazlıklar yanında geminin ortak malikleri veya
kiracısı ile sahibi arasında çıkan uyuşmazlıklar da geminin zilyetliğine ilişkin
olabilir (TTK m. 1352/1/f ve u).
33
İlgili Sözleşmenin 10/1/c Bendinde ülkelerin belirtilen alacaklara ilişkin olarak
ihtiyati haciz uygulanmasına çekince ileri sürebilecekleri belirtilmiştir.
34
Yılmaz, s. 182.