266 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Mehmet Ali AKSOY
265
alıkonması konusunda yargı mercilerine esneklik vermemek için
27
Anglo Sakson sistemine benzer şekilde
28
hangi alacaklar bakımından
gemilerin ihtiyati haczine ve seferden men’ine karar verilebileceğini
Gemilerin İhtiyati Haczine İlişkin 1999 Tarihli Cenevre Sözleşmesinin
1. maddesi temel alınarak sayma suretiyle belirtilmiştir (TTK m. 1352).
Düzenlemede tahdidi olarak belirtilen söz konusu alacakların yoru-
mu mümkün olmakla birlikte listenin olanaklar ölçüsünde genişletil-
meden uygulanması gerekir.
29
Deniz alacaklarının TTK m 1352’de bir bütün olarak düzenlenme-
sine rağmen değişik sonuçlar doğuracağı için ilgili çalışmada belirti-
len alacaklar kaynağına göre tasnife tabi tutulması tercih edilmiştir.
2.1.1. Geminin Mülkiyetine veya Zilyetliğine İlişkin Alacaklar
6762 tarihli TTK döneminde doktrinde donatana karşı geminin
deniz ticaretinde kullanılmasından doğan bütün alacak ve tazminat
taleplerini teminat altına almak ihtiyati haciz yoluna, gemi üzerinde
zilyetlik veya aynî hak çekişmesinin bulunduğu hallerde ise ihtiyati
tedbir önlemine başvurulması gerektiği kabul edilmekte idi.
30
Ancak
1999 Tarihli Sözleşme temel alınarak hazırlanan 6102 sayılı TTK dü-
zenlemesinde istisnasız her türlü deniz alacağı için geminin ihtiyati
haczi yoluna gidilebileceği; ihtiyati tedbir kararı ise verilemeyeceği
düzenlenmiştir. İhtiyati tedbir yasağı nedeniyle geminin mülkiyetine
ve zilyetliğine ilişkin uyuşmazlıklarda yargılamanın sonucunun gü-
vence altına alınması için ihtiyati haciz talep edilmesi durumda ihti-
yati haczin kesin hacze dönüşmesine ve satış aşamasına gerek kalma-
yacağı ve ihtiyati haciz kararının geminin mülkiyetinin devrine engel
olmayacağı için geminin seferden men’inin ihtiyati hacizle sağlanması
ile ilgili sorunlar ortaya çıkacaktır.
31
27
William, Tetley, “Arrest, Attacment And Related Maritime Law Procedures” s.
1895-1986, Tulane Law Rewiev V 73 1998-1999, s. 1966.
28
Didem Algantürk Light, “1999 Tarihli Gemilerin İhtiyati Haczine İlişkin Cenevre
Sözleşmesi Hakkında” DHD Yıl 9 Sayı, 1-4 s 35-48 (daha sonraki atıflar, Light,
Sözleşme, şeklindedir) s. 36; Buna rağmen söz konusu düzenleme, geminin ihtiyati
haciz imkânını Anglo Sakson Hukukuna nazaran genişletmekte, Kıta Avrupası
Hukukuna nazaran ise daraltmaktadır. Light, Sözleşme s. 37.
29
TTK Genel Gerekçesi no: 200.
30
Ekşi Nuray,Yabancı Gemilerin İhtiyati Haczi, İstanbul, Beta, 2004s. 69; Peker, s.69.
31
Light, Sözleşme s. 47.