263 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
262
1.2. İhtiyati Tedbir Yasağı
Türk Hukuk Sisteminde dava konusu bir mal bulunması
15
ve
uyuşmazlığın söz konusu mal üzerindeki ayni hakka ilişkin olması
16
durumunda takibin sonucunun güvence altına alınması ve davacının
dava konusu mala kavuşması için başvurulan geçici hukuki himaye
tedbiri ihtiyati tedbirdir. Yani ihtiyati tedbirde davanın konusunu
oluşturan “şey” üzerine tedbir konularak bir tehlikenin veya bir zara-
rın önlenmesi amaçlanmakta
17
ve yargılamanın sonucu garanti altına
alınmaktadır.
18
İhtiyati tedbirde ilgili şey, haklı çıkması halinde yargı-
lama sonunda aynen alacaklıya verilir.
19
TTK düzenlemesinde ise ge-
minin mülkiyetine veya geminin zilyetliğine ilişkin uyuşmazlıklarda
da mahkemeler takip sonucunun güvence altına alınması için ancak
ihtiyati haciz kararı verebilecektir. Deniz alacakları için gemi üzerine
ihtiyati tedbir konulması veya başka bir surette geminin seferden me-
nedilmesi ise istenemez (TTK m. 1353/1). Söz konusu düzenleme ile
ihtiyati tedbir kararı veya hapis hakkına ilişkin kararın verilmesi ve
geminin seferden men’inin önü kapatılmıştır. Ancak deniz alacakları
için yalnızca gemilerin ihtiyati haczi yolu kapatılmıştır. Söz konusu
alacaklar için gemileri konu almayan ihtiyati tedbirler alınabilir.
20
HMK m. 391 uyarınca verilebilecek ihtiyati tedbirler; tedbire konu
olan mal veya hakkın muhafaza altına alınması veya bir yediemine
tevdii yanında bir şeyin yapılması veya yapılmaması gibi, sakıncayı
ortadan kaldıracak veya zararı engelleyecek her türlü tedbir olarak
belirtilmiştir. Ancak doktrinde ihtiyati tedbir yasağı kapsamında her
türlü ihtiyati tedbirin değil mal veya hakkın muhafaza altına alınma-
sı ve yediemine tevdii gibi geminin seferden men’i sonucunu doğu-
ran ihtiyati tedbirlerin ifade edildiği; gemiye el konması ve seferden
men’i sonucunu doğurmayan ihtiyati tedbirin ise söz konusu yasağa
rağmen mümkün olduğu haklı olarak belirtilmektedir.
21
Yani TTK m.
15
İhtiyati tedbirde tedbir konulan şey uyuşmazlığın konusunu oluşturur (HMK m
389).
16
Yılmaz, s. 181.
17
Önen, s. 252
18
Yılmaz, s. 176.
19
Kuru/Arslan/Yılmaz, s. 433.
20
Pekcanıtez/Atalay/Özkan/Özekes, s. 531.
21
Ergon A.Çetingil/Rayegan Kender/Samim Ünan/Emine Yazıcıoğlu, “TTK
Tasarısının “Deniz Ticareti” Başlıklı 5. Kitabında Yer Alan Hükümler Hakkında”,