265 / 497
Gemilerin İhtiyati Haczi
264
2.1. İhtiyati Haciz İstenebilecek Bir Deniz Alacağının Mevcut
Olması
Kesin hacizden farklı olarak
23
bir geminin ihtiyati haczi her türlü
alacak için değil
24
yalnızca deniz alacakları için istenebilir. Deniz ala-
cakları dışında diğer alacaklar için gemi hakkında ihtiyati haciz kararı
verilmesi (TTK m. 1353/3) ve geminin seferden alıkonulması mümkün
değildir. Deniz alacakları; alacağın söz konusu gemi veya geminin iş-
letilmesinden doğmasını
25
deniz alacağının gemi rehini, gemi ipoteği
veya gemi üzerinde aynı nitelikteki bir ayni yükümlülük ile
teminat
altına alınmasını veya uyuşmazlığın geminin mülkiyetine veya zilyet-
liğine ilişkin olmasını veya alacağın gemi alacaklısı hakkı vermesini
ifade etmektedir (TTK m. 1369/1). Ayrıca istisnai haller dışında söz ko-
nusu alacağın vadesinin gelmiş olması da gerekir.
İhtiyati haciz kararı geçici bir hukuki himaye tedbiri olduğu ve da-
vanın esasına girilmeyeceği için ihtiyati haciz kararı verilmesi için İİK
m. 258’ paralel şekilde tam bir ispat aranmamış, alacaklının alacağının
deniz alacağı olduğunu ve parasal değeri hakkında kanaat getirecek
delil göstermesi yeterli görülmüştür (TTK m. 1362). Ayrıca deniz ala-
cağı olduğu belirtilen alacakların bir kısmı haksız fiil niteliği taşıdığı
için alacaklının belgeye dayanması da gerekmez. Mahkeme ilk bakışta
elde ettiği kanaate göre karar verir.
26
Alacaklı alacağının söz konusu
deniz alacaklarından biri olması yanında vadesinin geldiği konusun-
da da kanaat getirici delil ileri sürmesi yeterlidir. Alacağın rehinle te-
min edilmemiş olması ise İİK hükümlerinin aksine geminin ihtiyati
haczinin istenmesinin bir unsuru olarak aranmaz.
6102 sayılı TTK sisteminde geminin ihtiyati haciz yoluyla seferden
23
Alacağın kesinleşmiş bir ilama bağlanması durumunda Türk ve yabancı bayraklı
bütün gemilerin kesin haczi ihtiyati hacze ilişkin hükümlere göre yapılır. Ancak
deniz servetiyle sınırlı sorumluluk ilkesine TTK’de yer verilmemiştir. Bu nedenle
gemilerin ihtiyati haczinde geçerli olan “deniz alacağı” sınırlamasına tabi olmak-
sızın donatanın her borcu için geminin kesin haczi istenebilir ve gemi icra yoluyla
satılabilir (TTK m 1382).
24
Söz konusu düzenlemeyle ihtiyati haczi her türlü rehinsiz alacak için mümkün
sayan İİK m. 257 hükmü değiştirilmiştir. TTK Genel Gerekçesi no 200.
25
TTK Gerekçesi 1350 ila 1400’üncü maddelere ilişkin Genel Açıklamalar.
26
Yılmaz, s. 38 İtiraz üzerine hakim ispatla yetinmemeli; inceleyerek sonuca varma-
lıdır. Ancak burada da hakim esas hakkında nihai karar vermez. İtiraz sebepleriy-
le sınırlı inceleme yapar. Yılmaz, s. 1227.