300 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Mehmet Ali AKSOY
299
haczin kaldırılmasına karar verilmesi durumlarında söz konusu olur.
Taraflar gemini ihtiyati haczinde dikkate alınan şartların ve durum-
ların esaslı surette değişmesi veya ortadan kalkması halinde ihtiyati
haczin kaldırılmasını talep edebilir.
149
Zira amacı ortadan kalkmış hu-
kuki yararı bulunmayan bir ihtiyati haczi ayakta tutmak korumanın
amacı ile bağdaşmaz. TTK kapsamında açıkça düzenlenmemekle bir-
likte ihtiyati tedbir için HMK m 396 düzenlenen söz konusu müessese,
gemilerin ihtiyati haczinin ihtiyati tedbire ilişkin nitelikleri de bünye-
sinde barındırdığı için uygulanabilir niteliktedir.
150
İhtiyati haciz kara-
rının verildikten sonra kararın uygulanabilmesi gerekir. ihtiyati hac-
zine karar verilen gemi üçüncü kişinin elinde ise zorla alınır. Geminin
kararda adı geçen kişinin elinde bulunmadığı görülürse veya yabancı
gemi yurt dışına çıktığı için ihtiyati haciz uygulanamazsa uygulanma
olanağı olmayan karar kendiliğinden hükümsüz olur.
151
SONUÇ
Deniz hukuku anlamında ihtiyati haciz; bir deniz alacağının temi-
nat altına alınması için, mahkeme kararı ile geminin alıkonulması veya
seferden men edilmesi suretiyle borçlunun tasarruf alanından çıkarıl-
masını ifade eder. TTK düzenlemesi ile deniz alacaklarına ilişkin olarak
ihtiyati tedbir yolu kapatılmış ve dava konusunu oluştursa da alınabi-
lecek tek hukuki himaye tedbiri ihtiyati haciz olarak belirlenmiştir. Bu
anlamda geminin ihtiyati haczi kavramı İİK anlamında ihtiyati haciz
yanında sınırlı sayıdaki ayni ve şahsi talep haklarının güvence altına
alınması için başvurulan geçici hukuki himaye tedbiri olarak gemiye
el konulmasını da içermektedir. Ancak doktrinde ihtiyati tedbir yasağı
kapsamında her türlü ihtiyati tedbirin değil mal veya hakkın muhafaza
altına alınması ve yediemine tevdii gibi geminin seferden men’i sonu-
cunu doğuran ihtiyati tedbirlerin ifade edildiği; gemiye el konması ve
seferden men’i sonucunu doğurmayan ihtiyati tedbirin ise söz konusu
yasağa rağmen mümkün olduğu haklı olarak belirtilmektedir.
149
Pekcanıtez/Atalay/Özkan/ Özekes, s. 557.
150
İhtiyati haciz ve ihtiyati tedbir her ikisi de geçici hukuki koruma tedbiri
olmakla birlikte birbirinden konuları ve sonuçları yönünden tamamen farklı
iki müesseselerdir. Bu nedenle ihtiyati tedbire ilişkin hükümlerin ihtiyati hacze
tamamlayıcı hükümler olarak uygulanma olanağı bulunmamaktadır. Pekcanıtez/
Atalay/Özkan/Özekes, s. 512.
151
Potacıoğlu s. 878, Çağa/Kender, s. 95.