dergi 123

Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na Göre Mücbir Sebepler ve Sonuçları

304

GİRİŞ

Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu (KİSK), Borçlar Kanunumuzun

genel hükümlerinden farklı olarak, mücbir sebebi, genel bir sorumlu-

luktan kurtuluş sebebi olarak düzenlemiştir (KİSK 10). Bu yönüyle anı-

lan Kanun, sözleşme hukukumuz bakımından istisnaî bir düzenleme

niteliği taşır. Öte yandan, KİSK, kamunun ihtiyaçlarının giderilmesine

yönelik her türlü sözleşmede uygulandığından, bu Kanun’a göre müc-

bir sebep kavramına nasıl bir anlam verileceği ve mücbir sebep teşkil

eden olayların kamu ihale sözleşmeleri üzerindeki etkilerinin belir-

lenmesi pratik açından önem arz eder.

Çalışmanın konusu KİSK’e göre mücbir sebep sayılabilecek olayla-

rın ve bunların kamu ihale sözleşmelerine etkilerinin incelenmesidir.

Bu bağlamda öncelikle mücbir sebep kavramının hukukumuzda ve

karşılaştırmalı hukukta genel olarak kabul gören unsurları ve sonuçla-

rı ele alınmış, ardından da bu unsur ve sonuçlar da göz önünde tutula-

rak, kamu ihale mevzuatının konuya ilişkin hükümleri incelenmiştir.

I. GENEL OLARAK MÜCBİR SEBEP KAVRAMI

A- Mücbir Sebep Kavramının Tanımı ve Unsurları

1. Tanım

Mücbir sebep kavramının tanımı ve unsurları konusunda tam bir

görüş birliği bulunmamakla birlikte, bu çalışmadan benimsenen yakla-

şıma göre, mücbir sebep, “bir borcun veya genel bir davranış yükümü-

nün ihlâline neden olan, borçlunun işletme faaliyetiyle ilgisi olmayan

(haricî), öngörülemez ve kaçınılamaz bir olay” olarak tanımlanmakta-

dır.

Buna bağlı olarak, bir olayın mücbir sebep sayılması için varlığı

gerekli unsurlar, haricîlik, kaçınılamazlık ve öngörülemezliktir.

Bkz. Haluk Tandoğan, Türk Mes’uliyet Hukuku, Ankara 1961, s. 464; Turgut

Akıntürk, Satım Akdinde Hasarın İntikali, Ankara 1966, s. 51-53; Erzan Erzurum-

luoğlu, Türk-İsviçre Borçlar Hukuku Sistemine Göre Borçluya Yüklenemeyen Ne-

denlerden Dolayı Edimin Yerine Getirilememesi, Ankara 1970, s. 37 vd.; Fikret

Eren, Sorumluluk Hukuku Açısından Uygun İlliyet Bağı Teorisi, Ankara 1975,

s. 176; A. Pulat Gözübüyük, Mücbir Sebepler Beklenmeyen Haller, Ankara 1977,

s. 66 vd; Hakan Acar, “Uluslararası Sözleşme Hukukunda Mücbir Sebep (Force

Majeure) Kavramı ve Hukukî Sonuçları”,

Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi

, S. 45-46

(Mayıs-Haziran 2008), s. 10 vd. ; H. Tamer İnal, “Sözleşmenin Kurulması Esna-

sında Öngörülemeyen Sonraki İfa İmkânsızlığı ve Mücbir Sebep”,

Kazancı Hukuk

Araştırmaları Dergisi

, Ağustos 2014, s. 115 vd. Mücbir sebep kavramı konusunda

karşılaştırmalı bir inceleme için bkz. Günter Weick, “Force Majeure, Rechtsvergle-

ichende Untersuchung und Vorschlag für eine einheitliche europäische Lösung”,

Zeitschrift für Europäisches Privatrecht, 2014/2, s. 281 vd.