dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

Ş. Barış ÖZÇELİK

309

İfa, mücbir sebep sayılabilecek bir olayın gerçekleşmesi netice-

sinde imkânsız hale gelmişse, borçlunun sorumlu olmadığı sonra-

ki imkânsızlık söz konusu olur. Bunun sonuçlarını düzenleyen TBK

136’ya göre “

Borcun ifası borçlunun sorumlu tutulamayacağı sebeplerle

imkânsızlaşırsa, borç sona erer.”

(f. 1)

Karşılıklı borç yükleyen sözleşmeler-

de imkânsızlık sebebiyle borçtan kurtulan borçlu, karşı taraftan almış olduğu

edimi sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca geri vermekle yükümlü olup,

henüz kendisine ifa edilmemiş olan edimi isteme hakkını kaybeder. Kanun veya

sözleşmeyle borcun ifasından önce doğan hasarın alacaklıya yükletilmiş oldu-

ğu durumlar, bu hükmün dışındadır

(f. 2). Böylece mücbir sebep sonucun-

da imkânsız hale gelen edimin borçlusu, herhangi bir tazminat öde-

meksizin borcundan kurtulur. Buna karşılık kural olarak karşı edimi

talep hakkını kaybettiği gibi, kendisine ifa edilmiş edimleri de iade

etmekle yükümlü olur.

3. İfanın Gecikmesinin Mücbir Sebepten Kaynaklanmasının

Sonuçları

İfası mümkün bir borcun mücbir sebeplerin etkisiyle zamanında

ifa edilmemesi durumunda kural olarak borçlu temerrüdü hüküm-

leri uygulanır (TBK 117 vd.).

İfanın mücbir sebepler sonucunda ge-

cikmesi, geçici imkânsızlık (

temporary impossibility, vorübergehende Un-

möglichkeit

) olarak da adlandırılmaktadır.

Bu durum, kanunda veya

sözleşmede bu yönde açık bir hüküm bulunmadıkça, kendiliğinden

borcun ifa zamanının ertelenmesi sonucunu doğurmaz.

Borçlu bor-

İstisnaen, sözleşmenin mutlak kesin vadeli işlem niteliği taşınması veya borcun

ifasının önündeki engelin ortadan kalkıp kalkmayacağının bilinememesi gibi hal-

lerde, geçici nitelikteki engeller de sürekli sayılıp, imkansızlık hükümleri (TBK

112, 136) uygulanır: Bkz. Mustafa Dural, Borçlunun Sorumlu Olmadığı Sonraki

İmkansızlık (BK 117), İstanbul 1976, s. 123; Oğuzman/Öz, s. 462; Dilşad Keskin,

“Kesin Vadeli İşlemlerde İfa Etmeme: Temerrüt ve İmkânsızlık”, Gazi Üniversi-

tesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2007, C. XI, S. 1-2, s. 216; Ingeborg Schwenzer,

Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, 5. Aufl., Bern 2009, s. 451 N.

63.10.; Özçelik, s. 584.

Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 15. Baskı, Ankara 2013, s. 1040;

Rona Serozan, Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Üçüncü Cilt, İfa İfa Engelleri Haksız

Zenginleşme, 6. Bası, İstanbul 2014, s. 186, N. 1; Arnd Arnold, “Die vorübergehen-

de Unmöglichkeit nach der Schuldrechtsreform”, Juristen Zeitung, Y. 2002, S. 18,

s. 866; Özçelik, s. 583.

Bu yönde bkz. Dural, s. 123; Koller, s. 869, N. 189; Claus Wilhelm Canaris, “Die

Reform des Rechts der Leistungsstörungen, Juristen Zeitung, Y. 2001, S.10, s. 516;

Arnold, s. 869; aksi yönde bkz: Serozan, s. 186, N. 1, s. 218 N. 3.