dergi 123

Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’na Göre Mücbir Sebepler ve Sonuçları

308

öngörmesi gereken bir engel varsa, bu engel kaçınılamaz nitelikte

olsa bile, borçlunun o sözleşmeyi yapması başlı başına bir kusur teş-

kil eder (Übernahmeverschulden).

Bu durumda borçlu ya sözleşmeyi

hiç yapmamalıdır ya da sözleşmeye söz konusu engele karşı kendisini

koruyacak bir kayıt koymalıdır. Bunlardan birini yapmayan borçlu,

söz konusu olayın gerçekleşme riskini üstlenmiş olur. Bu nedenle de

böyle bir olayın gerçekleşmesi nedeniyle borcunu ifa edemezse, bunun

sonuçlarına kendisi katlanmalıdır.

B- Mücbir Sebeplerin Sözleşme Üzerindeki Etkileri

1. Genel Olarak

Mücbir sebeplerle sözleşmeye aykırı davranan borçlu, bunun

olumsuz sonuçlarından sorumlu tutulamaz. Sözleşmeye aykırılık hu-

kukumuzda imkânsızlık (hiç ifa etmeme), temerrüt (zamanında ifa

etmeme) ve gereği gibi ifa etmeme olmak üzere üç ana türe ayrıldığın-

dan, mücbir sebebin sözleşme üzerindeki etkisini de her bir tür için

ayrı ayrı incelemek gerekir.

2. İfa İmkânsızlığının Mücbir Sebepten Kaynaklanmasının

Sonuçları

Borcun ifası imkânsız hale geldiğinde borcu aynen ifa yükümü

sona erer. Bu sonuç, tabiat ve mantık kurallarının bir gereği olup, borç-

lunun kusurundan bağımsız olarak ortaya çıkar. Sona eren aynen ifa

yükümünün yerine tazmin yükümünün doğup doğmayacağı, doğa-

caksa tazminatı kimin, kime ödeyeceği, imkânsızlıktan hangi tarafın

sorumlu olduğuna göre belirlenir.

Bu yönde bkz. Simone Gloor, Das vertragliche Übernahmeverschulden - Einord-

nung und Erweiterung zur fahrlässigen Leistungsübernahme, Zürich 2012, s.

13 vd; Alfred Koller, Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Bern

2009, s. 833-834, N. 65; Erzurumluoğlu, s. 41 (Bu sonunca yazar, “öngörülemezlik”

yerine “sezilemezlik” kavramını kullanmaktadır.). Aynı doğrultudaki uygulama-

lara örnek olarak bkz. Yarg. 19. HD, T. 25.10.2002, E. 2002/4558, K. 2002/6953

(Kazancı); BGE 111 II 354.

Bkz. M. Kemal Oğuzman/Turgut Öz, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, C.1, 11.

Bası, İstanbul 2013, s. 462, 570-571; Ş. Barış Özçelik, “Sözleşmeden Doğan Borçla-

rın İfasında Hukukî İmkânsızlık ve Sonuçları”,

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi

Dergisi

, C. 63, S. 3, Y. 2014, s. 582 vd.; Bu konuyla ilgili olarak ayrıca bkz. Fatih

Gündoğdu, Borca Aykırılık Hallerinden Kusurlu İfa İmkânsızlığı, İstanbul 2014,

s. 195 vd.