358 / 497
TBB Dergisi 2016 (123)
Meltem Deniz GÜNER-ÖZBEK
357
a. Sorumluluğun Niteliği Ve Sınırı
aa. Türk Sivil Havacılık Kanunu’nda
TSHK’nın 123’üncü maddesi uyarınca taşıyıcı, kendisinin ve
adamlarının zararı önlemek için gerekli olan bütün tedbirleri aldıkla-
rını veya bu tedbirleri alma olanağı bulunmadığını ispatlarsa sorum-
lu değildir. TSHK’da yer alan bu sorumluluğun niteliğinin bir kusur
sorumluluğu mu yoksa kusursuz sorumluluk mu olduğu tartışmalı
olmakla birlikte daha ziyade bir kusursuz sorumluluk hali olduğu ifa-
de edilmektedir ki biz de bu kanaatteyiz.
85
Bundan başka TSHK’nın
124’üncü maddesinde sorumluluğun sınırlandırılmasına ilişkin olarak
taşıyıcının sorumluluğunun sınırlandırılmasının, 12 Ekim 1929 tari-
hinde Varşova’da imzalanan ve Uluslararası Hava Taşımalarına İlişkin
Bazı Kuralların Birleştirilmesi Hakkında Sözleşme ve bu Sözleşmeyi
değiştiren Türkiye’nin katıldığı sözleşme ve protokollerin hükümleri-
ne göre tayin olunacağı belirtilmektedir. Varşova Sözleşmesinin Lahey
Protokolü’yle tadil edilmiş, Türkiye’nin de taraf olduğu, haline göre
ise ölüm ve yaralanma halinde taşıyıcının sorumluluğun sınırı 250.000
Frank’tır. Bu da yaklaşık 16.600 ABD Dolarına karşılık gelmektedir.
86
bb. Montreal Sözleşmesinde
aaa. 100.000 Özel Çekme Hakkına Kadar Olan Zararlar
Diğer taraftan Montreal Sözleşmesinde kusursuz sorumluluk
prensibi daha ağırlaştırılarak devam ettirilmiş ve fakat bu ağır so-
rumluluk hali için iki aşamalı bir sorumluluk öngörülmüştür. Buna
göre 100.000 ÖÇH’ye kadar olan ispatlanmış zararlar için müterafik
kusur hariç olmak üzere taşıyıcı sorumludur.
87
Taşıyıcının tek kurtu-
luş imkânı yolcunun veya yolcunun ölümü dolayısıyla zarar görenin
kusurudur. Bu sorumluluk oldukça katı bir kusursuz sorumluluk hali-
dir. Buna göre taşıyıcı mücbir sebep veya salt üçüncü şahısların fiilleri
dolayısıyla, örneğin olağanüstü bir doğa olayı veya bir terörist saldırı
veya uçağın bir askeri uçak zannedilerek hedef alınması vs. gibi hal-
lerde yolcunun ölümü veya yaralanması dolayısıyla meydana gelen
85
Ülgen, sf. 157; aksi görüşte Sözer, (Montreal Sözleşmesi), sf. 159.
86
Bozabalı Bozkurt, sf.165 vd.
87
Montreal Sözleşmesi m.21/1; Leon, sf.1172; Sözer, sf.170-171.