Dergi(124)

Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama...

290

tir. Eğer ceza muhakemesi evrelerinde bir işlemin yapılmasında huku-

ka aykırılık var ise bu işlemin ortaya çıkarttığı delil de hukuka aykırı

olacaktır. O halde hukuka aykırılığın belirlenmesinde önemli olan de-

lilin elde ediliş yöntemi ve şeklidir. Bu kapsamda yukarıda izah edilen

koşullara uyulmaksızın, örneğin, makul şüphe veya yazılı karar ya da

emir olmaksızın arama yapılması (CMK m. 116), aramanın gündüz

yapılması şartının ihlali (CMK m. 118/1), aramada hazır bulunması

zorunlu kişilerin bulunmaması (CMK m. 119/4), avukat bürolarında

arama ve elkoymaya ilişkin özel koşullarının ihlali (CMK m. 130) vb.

halinde gerçekleştirilen arama ve bu aramadan elde edilen deliller hu-

kuka aykırı olacaktır.

Hukuka aykırı deliller ve hukuka aykırı delillerin ceza muhake-

mesindeki değerine ilişkin olarak Anayasa ve CMK’da çeşitli hüküm-

ler yer almaktadır. Özellikle CMK’nın birçok maddesinde, delil elde

etme yöntemlerine, delil elde etme yasaklarına, diğer hukuka aykırı-

lıklara ve delilin ceza muhakemesinde kullanılıp kullanılmayacağına

ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır. 03.10.2001 tarihli ve 4709 sayılı

Kanun ile yapılan Anayasa değişiklikleri çerçevesinde Anayasa’nın 38.

maddesine, kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulguların, delil olarak

kabul edilemeyeceği hükmü eklenmiştir. CMK’nın 206/2-a madde-

sinde delil, kanuna aykırı olarak elde edilmişse ortaya konulmasının

reddolunacağı hüküm altına alınmış ve hukuka aykırı delillerin or-

taya konulmasına ilişkin bir sınırlama öngörülmüştür. CMK’nın 217.

maddesinde ise deliller ile ilgili olarak bir ispat prensibi getirilmiştir.

CMK 217/2. maddesi uyarınca, yüklenen suç, ancak hukuka uygun bir

şekilde elde edilmiş delillerle ispat edilebilecektir. CMK’nın 230/1-b.

maddesinde mahkûmiyet hükmünün gerekçesinde; delillerin tartışıl-

ması ve değerlendirilmesi, hükme esas alınan ve reddedilen delillerin

belirtilmesi; bu kapsamda dosya içerisinde bulunan ve hukuka aykırı

yöntemlerle elde edilen delillerin ayrıca ve açıkça gösterileceği hüküm

altına alınmıştır. Bu kapsamda mahkeme, hukuka aykırı delilleri tes-

pitle ve bu delilleri göstermekle yükümlü kılınmıştır. Aynı zamanda

5271 sayılı CMK’da önceki kanunda yer almayan bir düzenlemeye yer

verilmiş ve hükmün hukuka aykırı yollarla elde edilen delile dayanıl-

ması mutlak bozma sebebi olarak düzenlenmiştir. CMK’nın 288. mad-

desine göre, temyiz, ancak hükmün hukuka aykırı olması nedenine

dayanabilir. Söz konusu maddenin ikinci fıkrasına göre, bir hukuk ku-