Dergi(124)

TBB Dergisi 2016 (124)

Özden SAV

505

Lahey (La Haye) Hukuku:

La Haye hukuku, savaşanların düşma-

na zarar verme yöntem ve araçlarının sınırsız olmadığı düşüncesinden

doğmuştur (La Haye Yönetmelikleri, md.22). Savaşanlar arasındaki

ilişkilere yönelik olarak, bütün muharebe alanlarında geçerli olan ku-

rallar arasında, aşırı derecede zarar verme, yaralama ya da gereksiz

acı çektirmenin yasaklanması örnek olarak gösterilebilir

Cenevre Hukuku:

Cenevre hukuku, belli kategorilerdeki kişilerin

savaşın etkilerinden korunmasının gerekliliği anlayışından doğmuş-

tur. 1949 yılı itibariyle bu şekilde korunan “savaş mağdurları” kate-

gorisi, yaralıları, hastaları, askeri gemi kazazedelerini, savaş esirlerini

ve düşmanın etkisi altındaki sivilleri içerecek biçimde genişlemiş-

tir. Cenevre hukukunun temel ilkesi, sözkonusu kişilerin haklarının

her türlü şart altında “itibar edilip, korunması” (

respected and pro-

tected

) yönündedir. 1949 tarihli dört Cenevre Sözleşmesi ve 1977 ek

Protokoller’in ilgili maddeleri, bu temel hakları ayrıntılı kurallar ha-

line getirmiştir.

b) Yapılageliş Hukuku:

Silahlı çatışmalar hukuku kurallarının bir bölümü devletlerin ya-

pılageliş (örf adetleri/teamül) çerçevesinde oluşmuştur. Bu konudaki

yapılageliş kurallarının bir bölümü çok taraflı antlaşmalar ile belir-

lenirken, bir bölümü devletlerin silahlı çatışmalar sırasında ve hatta

barış zamanında belirli bir konuya ilişkin olarak açıklanan hukuki

görüş(

opinio juris)

, silahlı kuvvetlerle ilgili yasa ve yönetmelikler ya

da verilen emir ve talimatları aracılığıyla belirlenmektedir. Günümüz-

de öğretide, zaman zaman 1907 Lahey ve 1949 Cenevre Sözleşmesi hü-

kümlerine genel bir biçimde yapılageliş değeri tanıma eğilimi bulun-

maktadır

c) Hukukun Genel İlkeleri:

Hukuk genel ilkeleri çatışmalar hukukunda özel bir önem taşımak-

tadır. Bu ilkeler, geçmişte ve halen, daha çok ülkelerin iç hukuklarında

yer alan ve ortak hukuk değerlerini içeren kurallardan oluşmuşsa da,

ilkelerin uluslararası hukuk boyutu daha önemlidir. Bu ilkeler temel

antlaşmaların hükümlerinde ya da dibacelerinde (giriş) yer alabilir-

Pazarcı, a.g.e. Sh.133