507 / 561
Uluslararası Hukuk Açısından Sığınma, Göç, Nüfus Mübadelesi Vatansızlık...
506
ler
27
. Örneğin, 1899 ve 1907 Lahey Kara Muharebeleri Sözleşmeleri’nin
23/e maddesinde yer alan “gereksiz acı vermeme” (unnecessary suffe-
ring) ilkesi
28
ile 1949 Cenevre Sözleşmelerinde yer alan “insanlığa ay-
kırı muamele yapmama” (
humane treatment
) ilkesi, öğretide hukuk
genel ilkesi nitelikli kurallar olarak belirlenmiştir.
b) Yargı kararları ve Öğreti:
Yargı kararları ve öğretiden oluşan “yardımcı kaynaklar”, silahlı
çatışmalar hukukunun birçok kuralının varlığının saptanmasında ya
da anlamının ve kapsamının belirlenmesinde rol oynamaktadır.
c) Kılavuz İlkeler:
1.
Son yıllarda, yukarıda sayılan kuralların özünü oluşturan ve bir
tür kılavuzluk görevi gören silahlı çatışmalara ilişkin birtakım
temel ilkelerinden (
fundamental rules of armed conflicts
) bah-
sedilmektedir
29
. 1979 yılında Uluslararası Kızılhaç Komitesince
derlenen bir belgede yer alan bu ilkeler silahlı çatışmalar hukuku
kurallarının ve kavramların dayandığı temel ilkeleri göstermek-
te olup, uygulanan uluslararası hukuk açısından kendi başlarına
bir bağlayıcılığa sahip bulunmamakta ve yalnızca bir tür kılavuz
(rehber) görevi görmektedir
30
. Uluslararası Kızılhaç Komitesince
hazırlanan “Temel İlkeler” listesinde şu ilkeler bulunmaktadır:
I. Çatışma dışı (
hors de combat
) kalan ya da çatışmalara doğrudan
katılmayan kişilerin yaşamlarına ve bedensel ve ruhsal bütün-
lüklerine saygı gösterilecektir. Bu kişiler her türlü durumda koru-
nacak ve onlara karşı hiçbir olumsuz ayırım yapılmadan insanca
davranılacaktır (muamele görecektir)
31
.
II. Teslim olan ya da çatışma dışı bulunan bir düşmanın öldürülmesi
ya da ona zarar verilmesi yasaklanmıştır
32
.
27
Encyclopedia Of Public International Law, Cilt 4, Sh.317
28
Gereksiz acı vermeme ilkesi St. Petersburg Bildirgesi’nin yazılmasına da önayak
olan temel anlayıştır.
29
Etudes et Essais sur le Droit International Humanitaire et Sur Les Principes de la
Croix–Rouge en l’honneur de Jean Pıctet (Martinus Nijhoff Publishers)
30
Pazarcı, a.g.e., Sh. 135-137
31
Anılan ilke 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin ortak 3. Maddesinin ilk bendinde kabul
edilmektedir.
32
Anılan ilke 1899 II sayılı Lahey Sözleşmesi ile 1907 IV sayılı Lahey Sözleşmesine