Dergi(124)

TBB Dergisi 2016 (124)

Özden SAV

511

iv) güvensizlik ortamının derecesi;

v) mağdurların varlığı;

vi) hükümetçe düzeni sağlamaya yönelik başvurulan önlemler.

Öğretide,

yukarıda belirlenen bu öğelere uymayan “sokak hare-

ketleri”

(riots/emeutus),

“terror eylemleri, eşkıyalık”

(banditisme),

“iç gerginlikler”in

(internal tension)

ve “iç karışıklıklar”

ın (internal

disturbances)

sözkonusu ortak 3.maddedeki uluslararası nitelikti ol-

mayan silahlı çatışmalar kavramının dışında kaldığı konusunda görüş

birliği bulunduğu vurgulanmalıdır. Bu bağlamda, sayılan ve objektif

ölçütlere bağlanmaya çalışılan öğelerin değerlendirilmesi ise belirli bir

öznellikten (sübjektif) kurtulamamaktadır. Bu nedenle, bu tür durum-

ları değerlendirmenin fiilen çatışmaların ülkesinde geçtiği devletçe

yapılması kaçınılmaz olmaktadır.

Yukarıda anıldığı gibi, 1949 Sözleşmelerinden farklı olarak, 1977

tarihli ek II sayılı Protokol’de, bu konuda bir tanım yer almaktadır. Bu

tanıma göre salt iç silahlı çatışma niteliği gösteren çatışmaların II. Pro-

tokol anlamında uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışma olarak

kabul edilmesi için üç koşulun yerine gelmesi gerekmektedir:

I. Silahlı çatışmaların hükümet silahlı kuvvetleri ile başkaldıran bir

örgütlenmiş grubun silahlı kuvvetleri arasında geçmesi gerek-

mektedir.

II. Şiddet eylemlerinin yoğunluğu önemlidir. Zira ‘iç gerginlikler’ ve

‘iç karışıklıklar’ açıkça Protokol kapsamı dışındabırakılmıştır.

III. Başkaldıran silahlı kuvvetlerin ve grupların askeri örgütlenme

düzeyleri de önemlidir. Buna göre,

• Başkaldıran silahlı kuvvetler ve gruplar sorumlu bir komuta-

nın yetkisi altında bulunmalı,

• Anılan kuvvetler ve gruplar Protokolde yer alan silahlı çatış-

ma hukuku kurallarına uyulmasını sağlayabilecek durumda

olmalı,

• Anılan kuvvetler ve gruplar ilgili devlet ülkesinin bir bölü-

münde sürekli ve düzenli askeri eylemler yapabilmesine ola-

nak veren denetime sahip olmalıdır.