Dergi(124)

Uluslararası Hukuk Açısından Sığınma, Göç, Nüfus Mübadelesi Vatansızlık...

508

(a) Silahlı çatışmalar, çatışmanın taraflarının hukuksal

kişiliklerine göre şöyle sınıflandırılabilir:

i) devletler arası silahlı çatışmalar;

ii) taraflardan birinin uluslararası örgüt olduğu silahlı çatışma-

lar;

iii) bir devletin hükümet kuvvetleri ile hükümete karşı gelen si-

lahlı gruplar arasında silahlı çatışmalar;

iv) bir devlet ülkesine değişik silahlı gruplar arasında silahlı ça-

tışmalar.

Devletlerarası çatışmalar:

Uygulanan Uluslararası Hukukun B.M. dönemine kadar düzen-

lediği silahlı çatışmalar, devletler arasında geçen ve genellikle geniş

çaplı silahlı çatışmalardan oluşan

ve “savaş” adı verilen silahlı çatış-

malar olmuştur. Uluslararası örgütlerin kuvvet kullanmak suretiyle

silahlı çatışmaya katılması ise, B.M.’e gelene kadar hiçbir antlaşmada

öngörülmediği için bu konuda herhangi bir hukuksal düzenlemeye

gerek görülmemiştir. Bir devletin ülkesinde silahlı grupların gerek

hükümete karşı, gerek birbirleri arasında devlet ya da hükümet olabil-

me yolunda başvurdukları silahlı çatışmalar ise üçüncü devletler bu

gruplara devlet, hükûmet, “savaşan” ya da “ayaklanan” gibi hukuksal

statüler tanımadıkça,

uluslararası hukukun kapsamı dışında kalan

ve ilgili devletin iç güvenliği çerçevesine giren eylemler

olarak de-

ğerlendirilmiştir.

Uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalar:

Uygulanan Uluslararası Hukukun buraya kadar özetlenen ku-

ralları B.M. döneminde ciddi boyutta değişikliğe uğramıştır. Bu de-

ğişikliklerden en kapsamlısı, 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nin ortak 3.

maddesiyle getirilmiştir. Böylece, belirli özellikler gösteren kimi iç ça-

tışmaların da “uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalar” (

non-

international armed conflicts

) olarak anılan silahlı çatışmalar, Devlet-

I. ve II. Dünya Savaşlarıdır.