Dergi(124)

Uluslararası Hukuk Açısından Sığınma, Göç, Nüfus Mübadelesi Vatansızlık...

512

Ek II. Protokol’ün uygulanması ile karşılaşılabilecek bir sorun, be-

lirli bir silahlı çatışma durumunda bunun Protokol kapsamında bir

uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışma olup olmadığının kim

tarafından saptanacağıdır. Protokolde bu konuda herhangi bir hüküm

bulunmadığı için bu yetkinin ilgili devletçe kullanılacağı kabul edil-

mektedir.

Bir çatışmanın salt hukuk bakımından “uluslararası nitelikte ol-

mayan silahlı çatışma” olarak nitelendirilmesi durumunda dahi, ulus-

lararası silahlı çatışmalar hukukunun “insancıl hukuk” diye adlandı-

rılan kimi kurallarının uygulanması gerekmektedir. Bu uluslararası

hukuk kuralları ahdi düzlemde 1949 Cenevre Sözleşmelerinin

ortak

3. maddesi

hükümleri ile Cenevre Sözleşmelerine ek 1977 II. Proto-

kol hükümleri ile 1954 La Haye Sözleşmesinin 4. ve 19. maddeleridir.

Bundan başka, uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmaların geç-

tiği ülkelerde “insancıl hukuk” kurallarının dışında, ulusal mevzuat

yanında uluslararası hukuk açısından ilgili devletin bağlı bulunduğu

antlaşmalardan kaynaklanan insan hakları kurallarının da uygulan-

ması gerekmektedir.

Uluslararası İnsan Hakları Hukuku bakımından:

Uluslararası nitelikte olmayan silahlı çatışmalar sırasında, her ne

kadar yukarıda başlıcaları belirtilen insancıl hukukun kimi kuralları

uygulanmaktaysa da, silahlı çatışmalara taraf devletin egemenliğini,

siyasal bağımsızlığını ve ülke bütünlüğünü savunmak amacıyla uy-

gun göreceği, uluslararası hukuk açısından meşru önlemleri almasına

hiçbir engel bulunmamaktadır

Uluslararası

insan hakları hukuku’

nda

devletlere temel hak ve

özgürlükleri bir silahlı çatışmanın varlığı durumunda dahi uygulama

yükümü getirmektedir. Ancak, ilgili antlaşmalarda düzenlenen insan

haklarıyla ilgili yükümlülüklere sınırlama getirme hakkı da tanımak-

tadır

. Örneğin, insan haklarının uluslararası düzeyde korunmasını

düzenleyen birçok antlaşma, savaş ya da ulusların yaşamsal ve kamu-

sal tehlikelerle karşı karşıya bulunduğu dönemlerde ilgili antlaşma

hükümlerinin bir kısmının kural dışılık ilkesi uyarınca uygulanma-

Pazarcı, a.g.e., Sh. 151-190

Pazarcı, a.g.e., Sh.6