66 / 561
TBB Dergisi 2016 (124)
Doğa ELÇİN
65
7. Refakatsiz Çocuklar ve Özel İhtiyaç Sahipleri
Avrupa Birliği’nde Yönerge kapsamında refakatçisi olmayan reşit
olmamış kişiler, Üye Devletler’in sınırlarına, yanlarında kanunen ya
da örf ve adete göre kendisinden sorumlu bir yetişkin refakatçisi ol-
madan giren ve böyle bir kimsenin etkin olarak koruması altına alın-
madıkları sürece on sekiz yaşından küçük üçüncü ülke vatandaşları
ya da vatansız kişiler ya da Üye Devlet sınırlarına girdikten sonra re-
fakatsiz olarak bırakılan reşit olmamış kimselerdir (m.2/1-f).
184
Özel ihtiyaç sahiplerinin Yönerge’nin 13. maddesinde sınırlayıcı
olmayacak şekilde tanımlandığı görülmektedir. Buna göre özel ihtiyaç
sahipleri, işkence, tecavüz ya da başka türden psikolojik, fiziksel ya da
cinsel zulüm görmüş insanlar gibi kişilerdir (m.13/4).
Refakatsiz çocukları ve özel ihtiyaç sahiplerinin gerekli sağlık ve
diğer yardımları Üye Devletler tarafından sağlanacaktır (m.13/4). Ge-
çici korumadan yararlanmış olan ancak sağlık durumları nedeniyle
makul olarak seyahat etmeleri kendilerinden beklenmeyecek kişilerin
ikametleriyle ilgili gerekli önlemleri alacaklardır. Bu kişiler örneğin
tedavileri kesildiği takdirde bundan ciddi biçimde olumsuz etkilene-
cek kişilerdir. Söz konusu kişiler bu durum devam ettiği müddetçe sı-
nır dışı edilmeyeceklerdir (m.23).
Üye Devletler mümkün olan en kısa zamanda geçici korumadan
yararlanan ve refakatçisi olmayan reşit olmamış kişilerin kanunî vesa-
yet ya da gerekli olduğu durumlarda, reşit olmayan kişilerin bakımı ve
iyiliğinden sorumlu bir örgüt tarafından ya da başka herhangi uygun
bir şekilde temsil edilmesini sağlayacak önlemleri alacaktır (m.16/1).
Geçici koruma süresince refakatçisi olmayan reşit olmamış kişi-
lerin, yetişkin akrabalar yanına, koruyucu aile yanına, reşit olmayan
kişiler için özel koşullar sağlayan ağırlama merkezlerine ya da reşit
olmayan kişiler için uygun olan başka bir barınağa, kaçarken çocuğun
bakımını üstlenmiş olan kişinin yanına yerleştirilmesi için yardımcı
olacaklardır. Yerleştirmenin sağlanması için Üye Devletler gereken
184
Bu tanım, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin 1. maddesinde yer
alan çocuk tanımında esas alınmış olan on sekiz yaşın altında olma kriteriyle
uyum içindedir. Tevfik Odman, Çocuk Hakları Bağlamında Çocuk Mülteciler, İs-
tanbul 2008, s. 131.