125

TBB Dergisi 2016 (125)

Hasan AYKIN

183

Mükelleflerin ve vergi sorumlularının vergi durumları ve vergi

uygulaması bakımından, kendilerince açık olmayan ve tereddüt ettik-

leri konular hakkında yazılı olarak açıklama talebinde bulunmaları

üzerine yetkili makamlarca kendilerine verilen yazılı görüş özelge

(mukteza) olarak adlandırılmaktadır. Özelgeler mükellefe, bilgi edin-

me hakkı ve dilekçe hakkının ötesinde haklar sağlamaktadır. İdare-

den aldığı özelgeye uygun şekilde vergisel işlemini yapan mükellef,

sonradan idarenin görüşünün yanlış olduğunun vergi incelemesi veya

başka bir suretle anlaşılması durumunda dahi o işlemle ilgili olarak

vergi cezasına muhatap olmamakta, tarh edilen vergi için gecikme

faizi ödememektedir. Ayrıca, vergi inceleme sürecinin özellikle rapor

değerlendirme komisyonları aşamasında özelgeler, inceleme elemanı

ve rapor değerlendirme komisyonu açısından bağlayıcı bir nitelik ka-

zanabilmekte ve mükellef için ayrı bir koruma sağlamaktadır.

Vergilemede öngörülebilirlik sağlaması ve kesinlik ilkesinin ha-

yata geçirilmesi açısından önem taşıyan özelge sistemi bazı açılardan

tartışılmaktadır. Çalışmamızda ayrıntılı olarak üzerinde durulduğu

üzere, bu tartışmalı alanlar özetle aşağıdaki gibidir:

1- Özelgelerin; Gelir İdaresi Başkanlığı, rapor değerlendirme komis-

yonları ve inceleme elemanları için ne ölçüde ve hangi durumlar-

da bağlayıcı olduğu,

2- Vergi inceleme sürecinde, başka mükellefe verilmiş bir özelgenin

incelenen mükellef açısından ne şekilde değerlendirileceği, ne tür

hukuki sonuçlar doğuracağı, yanılma hükümlerinin bu mükellef-

ler açısından da hukuki sonuç doğurup doğurmayacağı,

3- İdarenin mükellefin izahat talebini sirküler ve özelge olmak üzere

iki farklı yöntemle karşılayabildiği; sirkülerle karşılanan izahat ta-

leplerinin mükellefe vergi tarhiyatı, ceza ve gecikme faizine karşı

koruma sağlamasına karşın; özelge ile karşılanan izahat talepleri-

nin vergi tarhiyatını engellemediği, sadece ceza ve gecikme faizi

açısından koruma sağladığı,

4- Özelgenin izaha ihtiyaç duyulan vergisel işlem gerçekleşmeden

önce temin edilmesi gerekmesine karşın, idarenin özelge talepleri-

ni ne kadar sürede karşılayacağı hususunun kanun veya yönetme-

lik gibi bağlayıcı hukuk metinlerinde düzenlenmediği, idarenin