Sayi126

Haklı Beklentilerin Korunması İlkesine Yönelik Türk ve İngiliz İdare Hukuku Yaklaşımı ...

232

larına olan güveninin korunmasını ifade etmektedir. Haklı beklenti-

lerin korunması ilkesi de bireyin idarenin işleyişinden kaynaklanan

beklentisinin korunacağına olan güveni ile idarenin değişen politika-

ları takip etme ihtiyacı arasındaki çatışmayı çözmeyi amaçlayan bir

kurumdur.

İngiliz hukuk sistemine 1969 tarihli

Schmidt v. Secretary of State for

Home Affairs

kararı ile Lord Denning tarafından kazandırılmıştır. Bu

kararda Lord Denning, vize uzatımı için müracaat eden öğrencinin sa-

dece hakkının ya da menfaatinin dikkate alınmaması, aynı zamanda

haklı beklentilerinin de dikkate alınması gerektiğine işaret etmiştir.

Bu karardan sonra İngiliz hukukunda haklı beklentinin kaynağı, içe-

riği, korunma şartları ile korunma şekilleri tartışılmaya başlanmıştır.

İngiliz hukukunda haklı beklentinin temel kaynağı olarak idarenin

taahhüdü kabul edilirken, içeriği usuli ve maddi haklı beklenti olarak

ikiye ayrılmaktadır. Haklı beklentilerin korunmasının en temel şar-

tı baskın kamu yararının söz konusu olmamasıdır. Haklı beklentiler

İngiliz hukuk sisteminde idarenin yargısal denetimindeki araçlar ile

korunmaktadır. Ancak burada en önemli gelişme, ultra vires prensibi-

nin dışında başlı başına bir denetim aracı olarak ortaya çıkmış olduğu

gerçeğidir.

Türk hukuk sisteminde müstakil bir kurum olabilmeyi başara-

mayan haklı beklentilerin korunması ilkesi, daha ziyade kazanılmış

haklara saygı ilkesi ile hukuk devleti ilkesinin bir parçası olarak de-

ğerlendirilmektedir. Türk idare hukukunda haklı beklentiler usu-

li-maddi haklı beklenti ayrıma tabi tutulmamaktadır. Bunun yerine

yargı kararlarında kazanılmış hak-haklı beklenti ayrımına gidilmekte

ve kazanılmış hak seviyesine erişemeyen durumlara haklı beklenti-

nin mevcut olup olmadığı değerlendirilmektedir. Haklı beklentinin

kaynağı idarenin taahhütleri ile yerleşik uygulamaları olabileceği gibi

idarenin düzenleyici işlemleri de olabilmektedir. İngiliz hukuk siste-

minde olduğu gibi Türk idare hukukunda da haklı beklentinin ko-

runabilmesinin temel şartı baskın kamu yararının bulunmamasıdır.

Haklı beklentilerin korunma şekli ise, Türk idari yargısında mevcut

dava türlerinden biri aracılığıyla mümkündür ki, burada en yaygın ko-

ruma şekli haklı beklentiyi korumayan idari işlemin yargı organınca

iptali şeklinde olmaktadır.