Sayi126

İdari Yargıda İstinaf Kanun Yolu

236

I. GENEL OLARAK İSTİNAF KAVRAMI VE NİTELİĞİ

İstinaf

ilk derece mahkemelerinin henüz kesinleşmemiş son ka-

rarlarının hem maddi hem de hukuki yönden denetlenerek, hukuka

aykırılıkları gidermek için kabul edilmiş bir olağan

kanun

yoludur.

Öğretide istinafın klasik (eski) ve dar anlamda istinaf olarak ikiye

ayrıldığı görülmektedir. Klasik anlamda istinafta, ilk derece mahke-

mesinin incelediği ve değerlendirdiği olaylar, ondan bağımsız olarak

ikinci derecede görev yapan istinaf mahkemesinde yeniden ele alı-

nır.

Bu sebeple istinaf mahkemelerine vakıa-olay mahkemesi denir.

İstinaf incelemesinde ilk derece mahkemesinin vermiş olduğu karar,

hem hukukilik denetimine hem de maddi olay denetimine tabii tutu-

lur. İstinafta ilk derece mahkemesinin kararını hukuka aykırı bulan

mahkeme, ilk derece mahkemesinin kararını bozmakla kalmaz işin

esasına girerek yeniden karar verir. Dar anlamda istinafta ise, ilk dere-

ce mahkemesince yapılan yargılama baştan sona yeniden ele alınarak

tekrarlanmaz.

İstinaf sistemi, üç dereceli olarak faaliyet gösteren bir yargılama

sistemidir ve kural olarak istinaf incelemesi sonucunda verilen karar-

lar kesin değil, üst mahkemenin yapacağı temyiz incelemesine tabi-

dir.

Son değişikliklerden önce idari yargıda mevcut olan sistem iki

dereceliydi. Adli yargıda olduğu gibi idari yargıda da zaman içinde

oluşan

iş yükü fazlalığı

idari yargıda istinaf yargı yolunu gündeme

“Arapça bir isim olarak kullanılan istinafın kelime anlamı yeniden başlamadır.”

Bkz. Bahri Öztürk, “İstinaf Yargılamayı Yavaşlatır mı?”, Fasikül, 2010,Y. 2, S. 8,

s.14.

Ali Rıza Çınar, İstinaf, Fasikül, 2010, Y. 2, S. 8, s.15.

Çınar, s.15.

Ejder Yılmaz, İstinaf, 2. B., Yetkin Yayını, Ankara 2005, s.22.

Çınar, s.15.

Mustafa Avcı, İdari Yargıda İstinaf,

TBB Dergisi,

2011, S.96, s.180.

İdari yargıda istinaf mahkemelerini kuran 6545 sayılı Kanun’un gerekçesinde de

“ III- İdari yargı ilk derece mahkemelerince verilen nihai kararların bir kısmı böl-

ge idare mahkemesince, kalan kısmı ise Danıştay tarafından denetlenmektedir.

2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45 inci maddesinde itiraz üzerine

bölge idare mahkemelerinde kesinleşecek davalar sayılmış olup, bunlar dışındaki

tüm davalar temyiz üzerine Danıştay tarafından incelenmektedir. Bu uygulama

sebebiyle idare ve vergi mahkemelerinin nihai karara bağladığı dosya toplamının

yaklaşık yüzde yetmişi Danıştay’da yüzde otuzu ise bölge idare mahkemelerinde

denetlenmektedir. Anılan iş yükü sebebiyle Danıştay’a gelen dosyaların kesinleş-

me süresi uzamaktadır. Bu bağlamda idari yargıda istinaf kanun yolunun getiril-

mesi konusu öteden beri yargı paydaşları arasında tartışılmaktadır. Tartışmaların